Ушбу маърузалар матни таълим сощаси «Кимёвий технология ва биотехнология» йыналишларида бакалаврлар тайёрлаш учун «Органик, но

В инилацетат синтези. Винилацетат CH₂  CHOCOCH₃ ўзига хос ҳидли 72С да қайнайдиган, ҳаво билан аралашмаси портловчи хусусиятга эга бўлган суюқлик. Саноат учун муҳим аҳамиятга эга бўлган полимерлардан бўлиб, унинг умумий формуласи қуйидагича:

Бу полимер юқори агдезион хусусиятга эга. Унинг бу хусусияти туфайли елимлар ва лок тайёрлаш жараёнлари такомиллаштирилган. Поливинил ацетатни гидролизлаш йўли билан поливинил спирт [–CH₂ – CH(OH) –]_n олинади. Ундан халқ хўжалигида эмульгатор сифатида фойдалинилади. Қисман гидролизланган поливинилацетатдан, поливинилацетат плёнкалари ва қўн ўриндошлари олинади. Шунинг-дек, винилацетатни винилхлорид ва бошқа мономерлар билан ҳосил қилган сополимерларидан халқ хўжаликларида кенг миқёсда қўлланилади. Винилацетат сирка кислотани ацетилен билан тўғридан тўғри таъсир эттириш орқали активланган кўмирга шимдирилган Zn(CH₃COO)₂ катализатори иштирокида олинади. Ацетиленни сирка кислота билан гетероген каталитик таъсирлашуви газ фазасида 170-220С да амалга оширилади. Реакция механизмини қуйидагича ифодалашимиз мумкин: ацетилен рух иони билан -комплекс ҳосил қилиб, хемосорбиналади. Активлашган ацетилен ацетат ион билан сўнгра сирка кислота билан таъсирлашиб винилацетатни ҳосил қилади.

Zn²⁺(OAc)₂^–

+C₂H₂

Zn²⁺(OAc)₂^–

HC≡CH

|
CH=CHOAc

Zn²⁺(OAc)^–

+AcOH





Zn²⁺(OAc)₂^– + CH₂ = CHOAc

Винилацетат ҳосил бўлиш жараёнида реакция этелендиацетат, ацетон сингари маҳсулотлар ҳосил бўлиш томонга ҳам қисман йўналиши мумкин.

HC≡CH

+НОAc

CH₂=CHOAc

+НОAc

CH₃–CH(OАc)₂

2CH₃COООН  CH₃ – CO – CH₃ + CO₂ + H₂O

Қисман полимерланиш натижасида смолалар ҳам ҳосил бўлади. Реакция унуми сирка кислотага нисбатан 95-98%, ацетиленга нисбатан 92-95%ни ташкил этади.

Саноатда ацетиленни сирка кислота билан ўзаро нисбати 3,5:1 дан 5:1 нисбатгача олинади. Катализатор активланган кўмирга руҳ ацетатни шимдирилиб, сўнг қуритиб тайёрланади. Янги тайёрланган катализаторда 30% рух ацетат бўлиб, 170-180С да юқори фаолликда бўлади. Вақт ўтиши билан ҳароратни 210-220С га кўтариш лозим.
Синтез оддий атмосфера босимида, қувур реакторда, қайноқ сувда совитиш асосида амалга оширилади. Ишлаб чиқариш технологик жараёни қуйидаги расмда келтирилган.