Ушбу китобни Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президенти муҳтарам И

Қ 
1 Қадоқ – 409,5 грамм. 
Қўшбеги (Қушбеги) – бу мансаб амирликдаги фуқаролик 
мансаблари ичида энг юқори мансаб бўлган. «Қўшбеги» тер-
минини изоҳлашда олимлар турли хил маълумот беришган. 
Масалан «Мажмаъ ул-арқом» асарида «қушбеги» шаклида 

---

104 
ишлатилган ва унинг вазифасига «Овчилар, овчилик асбобла-
ри, қушлар ва итлардан хабардор бўлиб турадиган амалдор» 
сифатида баҳо берган. Аслида эса «қўшбеги» – «қўш» – 
қароргоҳ, «беги» – раҳбари, эгаси маъносини англатади.
«Тарихи нофеий»да келтирилишича Бухоро амирлигидаги 
энг юқори вазир қўшбеги бўлган. Уни «вазоратпаноҳ», «Вазо-
рати олий» деб айтишган Давлатнинг ҳамма ишлари унинг 
қўлида бўлган. У давлатнинг эски, тажрибали, ишбилармон, 
сиёсий аҳволдан хабардор одамларидан тасдиқланган. Номзод 
аввал, девонбеги мансабига эришиши лозим бўлиб, шунда 
қўшбеги бўлишга лойиқ саналган. Агарда ҳоким бўлса ҳам у 
қўшбеги бўлиши мумкин бўлган. Қўшбеги мансаби ҳам икки-
та бўлган. Биринчиси «қўшбеги калон» ва иккинчиси 
«қўшбеги поён». Бундай аталишига сабаб «қўшбеги калон» 
доим аркда яшаган ва ҳар қандай вазиятда аркни ташлаб 
чиқиши мумкин бўлмаган. «Қўшбеги калон»нинг ҳуқуқи 
бошқа вазирларникидан ортиқ бўлган, у ҳибсга олиш, жазо 
бериш, қатл қилиш, гуноҳкор молини мусодара этиш 
ҳуқуқларига эга бўлган. Унинг бир неча умумий девонбегила-
ри бўлиб, улар минглаб кишиларга таом ва сарпо беришлари 
мумкин бўлган. Қўшбегининг ҳашамати подшоҳнинг 
ҳашаматига яқин бўлган. «Қўшбеги поён» эса арк олдида 
маҳкамаси бўлган. «Қўшбеги поён»ни – закотчи деб ҳам ата-
ганлар. Чунки у мол закоти, дарё, чегара, йўл қоровуллари 
унинг қўлида бўлган. «Қўшбеги поён» ҳарбий ҳаракатлар 
вақтида лашкарбоши этиб тайинланган 
Асророва Лобар Қобилжон қизининг "Бухоро мадрасалари 
тарихидан" (Аҳмаджон ибн Исмоилхон мероси) китоби.