Ушбу китобни Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президенти муҳтарам И

Ё 
Ёш 
бухороликлар 
– 
Туркистонда 
жадидчилик 
ҳаракатининг кучайиши натижасида ундан Бухорода «Ёш бу-
хороликлар» (1910) ва Хивада «Ёш хиваликлар» (1914) пар-
тиялари ажралиб чиқди. Бухородаги жадидчилик ҳаракати 
Туркистон ўлкасидагига нисбатан оғир ижтимоий-сиёсий ша-
роитда юзага келган эди. Унинг таркиби асосан Бухородаги 
шаҳар аҳолисининг тараққийпарвар қисми: зиёлилар, талаба-
лар, майда дўкондорлар ва маъмурлар, ҳунармандлар ва сав-
догарлардан иборат эди. Жадид – тараққийпарварлари 
иқтисод ва давлат бошқаруви соҳасида бир қатор талаблар чу-
нончи, солиқларни камайтириш, мамлакат миқёсидаги мада-
ний ва маърифий ўзгаришлар ясаш талаби билан чиқишган 
эди. Улар дастлаб Бухородаги амирлик тузуми доирасида 
ислоҳотлар жорий қилмоқчи бўлишди.
Бухорода жадидчилик ҳаракатининг таниқли намояндалари 
Абдулвоҳид Бурҳонов (1875-1934), Мукоммил Бурҳонов 
(1884-1937), Садриддин Айний (1878-1954), Фитрат (1886-
1938), Файзулла Хўжаев (1896-1938), Усмон Хўжа (1878-
1968), Отаулла Хўжаев (1880-1937), Абдулқодир Муҳиддинов 
(1892-1934), Мусожон Саиджонов (1893-1937) бўлишган. Бу-
хоро амирлиги ҳудудида илк янги усул (жадид) мактабини 
Мулла Жўрабой очган. Ёш бухороликлар Бухорода «Маъри-
фат» кутубхонаси ва «Баракат» ширкатини тузишиб, китоблар 

---

94 
нашр қилиш ва хорижда чиқарилган турли адабиётлар, газета-
журналларни Бухорода тарқатиш билан шуғулланганлар. Ёш 
бухороликлар партияси вакиллари фақат Туркия, Афғонистон, 
Ҳиндистон, Эрон, Миср мамлакатларидаги ёшлар ҳаракатлари 
вакиллари билан ўзаро алоқада бўлиш билан чекланмасдан, 
Россия империясида мавжуд бўлган турли мусулмон партия-
лари ва ташкилотлари билан ҳам муносабат ўрнатишган. Та-
рихий адабиётларда ёш бухороликлар билан Қрим ва Қозонда 
фаолият кўрсатаётган қрим-татар ҳамда татар жадидлари 
ўртасидаги муштарак алоқалар бир қадар ёритилган.