Ушбу «Гистология» маъруза матнлари кафедра =арорига асосан аду ы=ув услубий щайъати томонидан (1999 йил 4 сентябрь) =ылланишга тавсия этилган

 
Fiziologik klassifikatsiya 
Ma’lumki, epiteliy to’qimasining hujayralari umurtqali va umurtqasiz hayvonlarda 
keng tarqalgan bo’lib, organizmning turli qismlarida uchraydi va o’ziga xos fiziologik 
vazifani bajaradi. Fiziologik klassifikatsiyada hujayralar shakliga qarab emas, balki 
bajaradigan vazifasiga qarab belgilanadi. 
Epiteliy to’qimasi hujayralarining vazifasi umuman olganda quyidagicha 
ta’riflanadi: 
1.
Qoplovchi epiteliy-teri, seroz parda epiteliysi. Bunga chiqaruv kanalchalari 
devorini qoplovchi epiteliy, plevra, perikard epiteliysi, organizm ichki 
bo’shliqlarining devorini qoplaydigan epiteliy kiradi. 
2.
Ichak epiteliysi butun organizm trofikasini ta’minlaydi, fiziologik vazifasiga 
ko’ra o’ziga xos morfologik tuzilishga ega. 

---

27 
3.
Kiprikli yoki hilpillovchi epiteliy. 
4.
Ayirish organlari epiteliysi. 
5.
Тanosil organlari epiteliysi. 
6.
Bez epiteliysi. 
Genetik klassifikatsiya 
Organizmning embrional rivojlanish davrida qaysi embrion varaqlardan, ya’ni 
ektoderma, entoderma yoki mezodermadan kelib chiqishiga qarab epiteliy uch guruhga 
bo’linadi. Bu klassifikatsiyani N.G.Хlopin eksperimental materiallarga asoslanib 
tuzgan. 
1.
Ektodermadan hosil bo’ladigan epiteliy. Bunga teri epiteliysi, teri bezlari 
epiteliysi, og’iz bo’shlig’i epiteliysi, so’lak bezlari epiteliysi kiradi. 
2.
Entodermadan hosil bo’ladigan epiteliy. U odatda, bir qavatdan iborat bo’lib, 
yaxshi qutblangan bo’ladi. 
3.
Mezodermadan, odatda, bir qancha epiteliy hosil bo’ladi. 
Ular turlicha vazifalarni bajarib, o’ziga xos tuzilishga ega bo’ladi. Odatda, 
quyidagicha guruhga bo’lib o’rganiladi: 
1)
Тanosil organlari epiteliysi. 
2)
Ayirish organlari epiteliysi. 
3)
Mezoteliy. 
4.
Ependima - glial epiteliy. Orqa miya o’zagining ichki yuzasini qoplab turadi. 
5.
Endoteliy (mezenxima). Bu o’rinda shuni aytib o’tish kerakki, ulardan oxirgi 
ikkitasi orga-nizmda qoplab turuvchi vazifani bajarsa ham, keyingi vaqtlarda 
ularni epiteliy to’qimasiga qo’shib o’rganilmaydigan bo’lib qoldi.