Ushbu amaliy mashg’ulotlar ishlanmasi Urganch Davlat Universiteti Kengashining 20 yil dagi “ ” –sonli bayoni bilan tasdiqlangan. Tuzuvchilar: U. Q. Abdurahimov

Kimyoviy tarkibi.
Mahsulot tarkibida 24% gacha glucirrizin (uch asosli gliciririzin 
kislotaning kaliyli va kalciy tuzi) bo’ladi. Glicirrizin glikozidlarga o’xshash modda 
bo’lib, triterpin saponinlarga kiradi. U qandga nisbatan 40 marta shirin, 

---

11 
gidrolizlanganda qand o’rniga ikki molekula glyukuron kislota (shuning uchun 
xaqiqiy glikozid emas) hamda bir asosli glicirretin kislota (aglyukon) hosil qiladi. 
Qizilmiya ildizida yana 28 taga yaqin (4% atrofida) flavonoidlar (likviritin, 
likviritozid, izolikviritin, likurozid, lakrozid glabrozid, izoglabrozid glikozidlari va 
ularning aglikonlari), glycerin va glikozarin (2-metil-7-oksi-8-acetil-izoflavon) 
birikmalari, 2-4% achchiq modda, triterpenoid-oleanan, efir moyi, vitamin C, 
asparagin, 6-34 % kraxmal 20% gacha mono va disaxaridlar, pectin va boshqa 
moddalar 
bor. 
Qizilmiyaning yer ustki qismi flafon glikozidlarga bor. Undan kvercetin, 
izokvercetin, kempferol, astragallin, izoramnetin, folerozid, glifozid, saporetin, 
viteksin, 
glabranin 
va 
boshqa 
flavonoidlar 
ajratib 
olingan. 
Glicerrizining suvdagi eritmasi chayqatilsa, saponinlar singari turg’un ko’pik hosil 
qiladi, lekin qizil qon tanachalarini eritmaydi, ya’ni qonni gemoliz qilmaydi, faqat 
gidroliz natijasida hosil bo’lgan aglikoni-gliciritin kislota gemoliz reakciyasini 
beradi. 
IX DF ga ko’radi mahsulot tarkibida glicirrizin kislota miqdori 6% dan kam 
bo’lmasligi lozim. 
Ishlatilishi.
Qizilmiya 
o’simligining preparatlari 
nafas yo’llari kasallnganda 
balg’am 
ko’chiruvchi, 
surunkali qabziyatda esa 
yengil surgi dori sifatida 
ishlatiladi. 
Ildizidan 
tayyorlangan 
dorivor 
preparatlar gliciram astma, 
eczema, allergic dermatit va 
boshqa 
kasalliklarda 
qo’llaniladi. 
O’simlik preparatlari hamda 
glicirrizin va glicerretin kislotalari organizmdagi suv tuz almashinuvini tartibga 
solish 
hamda 
dezoksikortikosteronga 
o’xshash 
ta’sirga 
ega. 
Ildizdan olingan flavonoidlar summasi-liviritron yallig’lanishiga, spazmga qarshi va 
antiseptic vosita sifatida me’da shirasida kislotlik oshib ketgan hollrda hamda me’da 
va o’n ikki barmoq ichak yara kasalligini davolash uchun ishlatiladi. 
Qizilmiya poroshogi, qirqilgan ildizi va quruq ekstrakti farmacevtik amaliyotda xab 
dori tayyorlashda asos sifatida hamda miksturalar, choy-yig’malar ta’mini 
yahshilash 
uchun 
ishlatiladi. 
Qizilmiya ildizidan oziq-ovqat sanoatida (pivo,limonad va kvaslar ta’mini shirin 
qilish uchun) va texnikada (o’t o’chiradigan ko’piruvchi suyuqlik tayyorlash uchun) 
keng 
foydalaniladi.