Уруғ-қабила ва миллий динлар 3-мавзу. Уруғ-қабила ва миллий динлар. (1-маъруза)

Брахман
(кохинлар)
Кшатрийлар
(ҳарбий)
Вайшийлар
(савдогар, дехқон,
ўрта табақа)
Шудра
(энг паст табақа)
Ҳиндуизмнинг "муқаддас" ёзувларига Ведалар, Упанишадлар киради. Кейинчалик "Махабхарата" ва "Рамаяна" достонига ўхшаш, диний маросимлар ва урф-одатлар сингдирилган ҳар хил афсона, ривоят, ҳикматли сўзлар, эпик достонлар пайдо бўла бошлади.
Упанишадлар эрамиздан олдинги минг йилликлар бошларида пайдо бўлган. Упанишадлар - санкскритча,"сирли таълимот" деган маънони англатувчи, ведаларни шархлаш жараёнида юзага келган ахлоқни ва бошқа характердаги рисолалар бўлиб, 250 га яқиндир.
Ведалар эрамиздан илгариги 11 минг йиллик ўрталаридан бошлаб пайдо бўлган. "Веда" - қадимги ҳинд тили - санкскритда "билим" демакдир. Улар 4 тўпламдан иборат: 1) гимнлар ва дуолар; 2) маросимчиликда ижро этиладиган гимнлар; 3) қурбонликка оид қоидалар ва дуолар; 4) ёвуз кучларга карши дуо ва афсоналар.
Жайнизм - диннинг асосчиси сифатида эътиқод қилинадиган ярим афсонавий пайғамбар - Жина номи билан аталган бўлиб, эрамиздан олдинги VI асрда пайдо бўлган. Жайнизм брахманизмдаги кишиларни табақаларга ажратиш системасига қарши пайдо бўлган. Унинг таълимотида 24 пайғамбарга, айниқса охирги пайғамбар - Вардхамана Махавирага сиғиниш талаб этилади. Жайнизмда жоннинг ўлмаслигига, унинг бир моддий шаклдан иккинчисига кўчиб юришига ишониш марказий ўринни эгаллайди.
Жайнизмда дигамбарлар ва шветамбарлар номли йўналиши ҳам мавжуд.
Сикхизм - (сикх - ўқувчи демакдир) XV асрнинг охири ва XVI асрнинг бошларида Шимолий-Ғарбий Хиндистонда ҳиндуизмга қарши йўналиш сифатида пайдо бўлган. У майда ҳунарманд ва савдогарларнинг феодал зулм ва жамиятнинг табақаланишига қаршилигини ўзида акс эттирган
Сикхизм монотеистик дин ҳисобланиб, жамоа бўлиб биргаликда ибодат қилишни инкор этади, руҳонийликни тан олмайди. Моддий оламдаги барча ҳодисалар сикхизм таълимотича, ягона худо - олий кучнинг ижоди, инсонлар эса худо олдида тенг, деб ҳисобланади. Бу дин таълимоти "Грантх Соҳиб" (Жаноб китоб) номли китобда изоҳланган. Сикхизм таълимотига эътиқод қиладиганлар ҳозирги кунда кам учрайди.
Эътиборингиз учун рахмат