Қуръоннинг жамланиши. Абу Бакр даврларида Қуръоннинг жамланиши

Ушбу жамланма “суҳуф бакрия”–“Абу Бакр саҳифалари” ёки “Абу Бакр мусҳафи” сифатида номланиб, етти лаҳжани ўз ичига олган деб ҳисобланади. Кейинги Усмон мусҳафи эса, умуман олганда, етти лаҳжадан бири Қурайш лаҳжасига кўра ёзилган. Мазкур мусҳаф аввал Абу Бакрда, унинг вафотидан сўнг Умар ибн Хаттобда, кейин эса, унинг қизи Ҳафсада сақланади.

3-босқич.

3-босқич.

Усмон (р.а.) даврларида мусҳафда

жамланиши. Абу Бакр ва Умар вафотларидан кейин

ҳокимият Усмонга ўтгандан сўнг орадан 19 йил ўтиб, 651 йилда Қуръонни яна жамлаш эҳтиёжи туғилди. Бу гал энди, бир нечта лаҳжаларда ўқиб, ҳар бир ўқиш эгаси бошқасини нотўғри ва хато деб ҳисоблай бошлагандан кейин бу муаммо чора кўрилишини талаб этди.

Усмон олимлар билан маслаҳатлашгандан сўнг, Зайд ибн

Усмон олимлар билан маслаҳатлашгандан сўнг, Зайд ибн

Собит, Абдуллоҳ ибн Зубайр, Саъийд ибн Ос, Абдураҳмон

ибн Ҳорисларни чақиради. Ҳафсада сақланаётган саҳифалар

асосида китоб шаклидаги, бир хил лаҳжадаги, яъни Қурайш

лаҳжасидаги ўқиш услубини китоб шаклига келтириш

вазифасини юклайди. Усмоннинг уларга, “агар сизлар Зайд

ибн Собит билан ўқишда ихтилоф қилсангиз, унда Қурайш

лаҳжасида ёзинг, Қуръон Қурайш лаҳжасида нозил бўлган”,

сўзи эътиборга молик.

Суютийнинг Ибн Аштадан хабар беришича, “Котиблар агар бирор оятнинг ўқилишида ихтилоф қилсалар, Расулуллоҳ (с.а.в.) ўргатган кишилар олдиларига, узоқ жойларга бориб бўлса ҳам қандай ўқилиши ҳақида маълумот олиб келганлар”. Шунга кўра, улар илгариги жамлаш каби ёзилган ва ёдаки Қуръонни кишилардан қидириш ва йиғиш йўлидан ҳам борганлар. Сўнг Усмон бошқа мусҳафларни, ёзилган Қуръон ёзувларини ёқиб юборишни талаб этади. Ҳақиқатда бу мусулмонлар орасида Қуръон ўқишни бир хилликка келтириш бўйича жиддий иш бўлди.

Суютийнинг Ибн Аштадан хабар беришича, “Котиблар агар бирор оятнинг ўқилишида ихтилоф қилсалар, Расулуллоҳ (с.а.в.) ўргатган кишилар олдиларига, узоқ жойларга бориб бўлса ҳам қандай ўқилиши ҳақида маълумот олиб келганлар”. Шунга кўра, улар илгариги жамлаш каби ёзилган ва ёдаки Қуръонни кишилардан қидириш ва йиғиш йўлидан ҳам борганлар. Сўнг Усмон бошқа мусҳафларни, ёзилган Қуръон ёзувларини ёқиб юборишни талаб этади. Ҳақиқатда бу мусулмонлар орасида Қуръон ўқишни бир хилликка келтириш бўйича жиддий иш бўлди.