Birinchi gurahga korxonalar
hisobidan barpo etilgan, xo‘jalik
boiimlarida joylashgan hamda mehnat sharoitlari, texnika xavfsizligi va ishlab
chiqarish jarayonida ishchilarning hordiq olishi hamda boshqa shart-
sharoitlarini yaxshilashga qaratilgan obyektlar tegishlidir. Bu guruh tarkibiga
korxonadagi
umumiy
ovqatlanish
punktlari
(bufetlar,
oshxonalar,
tamaddixonalar), sog‘liqni saqlash va hordiq obyektlari (profilaktoriylar, dam
olish xonalari, yuvinish xonalari va boshqalar), yong'in xavfsizligi punktlari
kiradi.
Ikkinchi gurahga qishloq xo'jaligi korxonalarining aholi punktlarida
joylashgan, aholining talablarini qondirish uchun mo‘ljallangan
va asosan
davlat resurslari, agrosanoat uyushmalari, agrofirmalar mablag'lari hisobidan
va xususiy tadbirkorlar tomonidan tashkil etiladigan ijtimoiy infratuzilma
obyektlari kiradi. Ular jumlasiga kommunal xo‘jaligi korxonalari, sog‘liqni
saqlash, sport, ta'lim va maktabgacha tarbiya muassasalari, madaniyat uylari va
klublar, savdo korxonalari hamda maishiy xizmat korxonalari taalluqlidir.
Maishiy xizmat turlariga quyidagilar kiradi: poyabzal ta'mirlash, kiyim-kechak
tikish, to‘qish va ta'mirlash,
teleradio, video, audio apparatlari va ro‘zg‘or
jihozlarini
ta'mirlash,
metall
buyumlarini
tayyorlash va
ta’mirlash,
avtomobillarga texnik xizmat ko'rsatish, mebel yasash va ta'mirlash, kiyimlarni
kimyoviy tozalash va bo'yash, uy-joylami ta’mirlasb va qurish, suratxona va
kinolabarotoriya xizmati, hammom xizmati, sartarosh va kosmetolog xizmati,
buyumlami ijaraga berish xizmati, marosimlar o‘tkazish xizmati va boshqa shu
kabilar.
Ijtimoiy infratuzilmaning ushbu obyektlari mehnat sohasi va ijtimoiy
ahvolidan qat’i nazar qishloq joylaridagi aholining hammasiga xizmat
ko‘rsatishga yo‘naltirilgan bo‘ladi va mehnat resurslarini
qayta tiklashga
xizmat ko‘rsatadi.
Qishloq xo‘jaligida ijtimoiy infratuzilma obyektlariga kommunal uy
xo'jaliklari, tibbiyot muassasalari, ta’lim va maktabgacha tarbiya muassasalari,
umumiy ovqatlanish tashkilotlari, sport-sog‘Iomlashtirish tashkilotlari, o‘quv
markazlari, mehnat muhofazasi bo‘yicha xizmat sohalari, aholiga transport
hamda aloqa xizmati ko‘rsatuvchilar va boshqa shu kabilar kiradi.
Ijtimoiy infratuzilma ishchilaming mehnat jarayonida samarali
faoliyat
yuritishi uchun zarur shart-sharoitlami yaratishga yo‘naltiriIgan sohalar
majmuidir. Ijtimoiy infratuzilmaning asosiy vazifasi qishloq aholisining
madaniy-maishiy sharoitlarini yaxshilash hisoblanadi. Ijtimoiy infratuzilma
sohalari yakuniy mahsulot yaratishda bevosita ishtirok etmaydi, lekin ular
ishlab chiqarish jarayonining normal davom etishi
uchun shart-sharoitlami
ta’minlaydilar. Bu o‘rinda xalqimizning «Yaxshi dam - mehnatga hamdam»
maqolini misol keltirish mumkin. Qishloq xo‘jaligi mehnatkashlarining yashash
sharoiti, madaniy dam olishi, ularga ko'rsatiladigan maishiy xizmatlar
144
www.ziyouz.com kutubxonasi
qanchalik yaxshi bo‘lsa, ulaming mehnat unumdorligi ham shunga yarasha
bo'ladi.
Ijtimoiy infratuzilmaning ahamiyati shundaki, u ishlab chiqarishning
zarur malakadagi kadrlarga bo‘lgan talabini
qondirishni tartibga soladi,
kadrlarni takror ishlab chiqarish va qishloq xo'jaligiga bog‘lanib ketishiga
ko‘maklashadi, mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligini ta'minlaydi.
Ijtimoiy infratuzilma bo‘limlari nafaqat korxona ishchilari, balki ulaming oila
a'zolari kommunal-maishiy talablarini qondirish uchun ham shart-sharoitlami
yaratishda qatnashadi.
Ijtimoiy
infratuzilma
qishloq
xo'jaligi
ishlab
chiqarishining
xususiyatlarini aks ettiradigan o‘ziga xos jihatlarga ega. Ijtimoiy infratuzilma
obyektlari qishloq xo‘jaligi korxonalarining
moliyaviy resurslari va
tadbirkorlarning pul mablag‘lari hisobiga yoki davlat investitsiyalarini
qishloqlarda turar-joylar, bolalar bog'chalari, maktablar, poliklinikalar, aloqa
tarmoqlari va boshqalar qurilishiga samarali sarflash orqali barpo etiladi.
Qishloq joylardagi ijtimoiy infratuzilma bo‘limlari nafaqat qishloq xo‘jaligi
ishlab chiqarishida band ishchilarga, balki qishloq xo‘jaligi korxonasi hududida
yashovchi aholining boshqa qismiga ham xizmat ko'rsatadi.
Odatda, qishloqdagi ijtimoiy infratuzilma obyektlari xo'jalik
hududi
bo'yicha bo‘lib joylashtirilgan bo‘ladi, bu esa ulardan samarali foydalanishni
qiyinlashtiradi. Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishining mavsumiylik xususiyati
ijtimoiy infratuzilma bo'limlari va xizmat sohalari ishiga ham o‘z ta’sirini
o‘tkazadi.
Ijtimoiy infratuzilma obyektlarining tashkil etilishi va maqsadga
muvofiq ishlab turishi ular joylashgan qishloq xo'jaligi korxonasining iqtisodiy
rivojlanganlik darajasiga bogiiq boiadi. Xo‘jaliklar ijtimoiy infratuzilma
boiimlarini shakllantirishga zarur moddiy-pul va mehnat resurslarini
ajratadilar. Qishloq joylarda ishlab chiqarish
va ijtimoiy infratuzilmani
rivojlantirishga
hukumatimiz
tomonidan alohida e’tibor qaratilmoqda.
Bugungi kunda xizmat ko‘rsatish tarmoqlari asosan shahar va tuman
markazlarida ko‘proq joylashgan bo‘lsa, endi uni shahar atrofidagi aholi
punktlari, qishloqlarda tashkil etish zarurati ortmoqda. Xizmat ko‘rsatish
sohalarining rivojlanganlik darajasi
mamlalcatning
taraqqiy
etganligi,
jamiyatning rivojlanganligi va aholining turmush farovonligini ko'rsatuvchi
muhim mezondir.
Do'stlaringiz bilan baham: 
