Қурилиш меъёрлари ва қоидалари

Eslatmalar:

1. 
   I a va III a gacha bo’lgan me’yorlarning razryadlari uchun, 7-11 guruhlarda keltirilgan ushbu razryadlar uchun me’yorlanadigan ko’rsatkichlar to’plamidan biri qabul qilinishi mumkin.
   
2. 
   Yoritilganlikni mazkur me’yorlarning 4.5 va 4.6 bb.larni hisobga olgan holda qabul qilish lozim.
   
3. 
   Farqlanish obyektining eng kichik o’lchamlari va ularga mos ko’rish ishlari razryadlari ishlovchining ko’zidan 0,5 m dan ko’p bo’lmagan masofada farqlanish obyektlarini joylashtirishda o’rnatilgan. Ushbu masofa kattalashtirilganda ko’rish ishlarining razryadi 2 ilovaga mos holda o’rnatiladi.Cho’ziq farqlanish obyektlari uchun ekvivalent o’lchami 3 Ilova bo’yicha tanlanadi.
   
4. 
   Cho’g’lanish lampalaridan foydalanilganda yoritilganlikni (mazkur me’yorlarning 1.1.b.) yoritilganlik shkalasi bo’yicha:
   
   1. 
      Agar me’yorlanadigan yoritilganlik 750 lk va ortiqni tashkil qilsa, aralash yoritish tizimida bir pog’onaga;
      
   2. 
      Shuningdek, I-V, VI razryadlar uchun umumiy yoritishda;
      
   3. 
      VI va VIII razryadlar uchun umumiy yoritish tizimida ikki pog’onaga...
      

... pasaytirish lozim.

5. 
   O’lchami 0,5 mm va kichik yaltirab turadigan obyektlar bilan ishlanganda yoritilganlikni farqlanish obyektining o’lchamlari bilan mos holda tanlash va ularni “V” razryadga taalluqli deyishi lozim.
   
6. 
   Ko’z qamashtirish ko’rsatkichi 10-guruhda faqat umumiy yoritish uchun (istalgan yoritish tizimida) chegaralanadi.
   
7. 
   Pulsasiya koeffisiyenti K_n umumiy yoritish tizimi uchun 10-guruhda ko’rsatilgan yoki aralash tizimidagi umumiy yoritishdan aralash yoritish tizimidagi K_n mahalliy yoritishdagi yoritkichlar uchun 20% dan oshmasligi shart.
   
8. 
   I-III, IVa, Ib, IVv, Va razryadlar uchun umumiy yoritish tizimini faqat aralash yoritish qo’llashning texnikaviy jihatdan imkoni bo’lmaganda yoki iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq bo’lmaganda, Davlat sanitariya nazorati organlari bilan kelishilgan yoritishning soha me’yorlarida aniqlashtirilgan holda ko’zda tutilsin.
   

Ishlar olib borish yoki o’smirlarni ishlab chiqarish bo’yicha o’rgatish uchun mo’ljallangan maxsus xonalarda TYoKning me’yorlangan qiymati 3-guruh bo’yicha bir razryadga oshiriladi va 1,0% dan kam bo’lmasligi shart.

2-jadval

Ko’rish ishining tavsifi	Farq qi-lish obyek-tining eng kichik yoki ekvivalent o’lchami, mm	Ko’rish ishi-ning razryadi	Ko’rish ishi-ning ryazrad turkumi	Ishchi sirtiga qaratilgandagi ko’rish ishlari-ning nisbiy davomiyligi, %	Sun’iy yoritish				Tabiiy yoritish
					Umumiy yoritish-dan ishchi sirtdagi yoritilganlik, lk	Silin-drik yori-tilgan-lik, lk	Shinam-sizlik-ning ko’r-satkichi, m	Yoritil-ganlik-ning pul-sasiya koeffi-siyenti, %	TYoK yem, %
									yuqori yoki yuqo-ri va yon tomondan bo’lganda	yon to-mondan bo’lgan-da
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
Chegaralangan va chegaralanmagan ko’rish chizig’idagi obyektlarning farqlanishi:
O’ta yuqori aniqlik	0,15 dan 0,30 gacha	A	1	70 dan kam bo’lmagan	500	150*	40 15**	10	4,0	1,5
			2	70 dan kam	400	100*	40 15**	10	3,5	1,2
Yuqori aniqlik	0,30 dan 0,50 gacha	B	1	70 dan kam bo’lmagan	300	100*	40 15**	15	3,0	1,0
			2	70 dan kam	200	75*	60 25**	20 15***	2,5	0,7
O’rtacha aniqlik	0,5 dan ortiq	V	1	70 dan kam bo’lmagan	150	50*	60 25**	20 15***	2,0	0,5
				70 dan kam	100	chegaralanmaydi	60 25**	20 15***	2,0	0,5
Farqlanish obyektlarining tasodifiy, juda qisqa vaqt ichidagi atrof fazosining ko’lami:	Farqlanish obyektining o’lchamlaridan qat’iy nazar			Ko’rish ishining davomiyligi-dan qat’iy nazar				chegaralanmaydi
Xonalarni yorug’lik bilan to’liq to’yinganda		G	-		300	100	60		3,0	1,0
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
xonalarni yorug’lik bilan me’yorda to’yinganda		D	-		200	75	90		2,5	0,7
Xonalarni yorug’lik bilan kam to’yinganda		Ye	-		150	50	90		2,0	0,5
Interyer fazosida, umumiy joylashishini aniqlash:	Farqlanish obyekti-ning o’l-chamlaridan qat’iy nazar	J		Ko’rish ishining davomiyligidan qat’iy nazar		chegaralanmaydi	chegaralanmaydi	chegaralanmaydi	chegaralanmaydi	chegaralanmaydi
Kishilar ko’p to’planganda			1		75
Kishilar kam to’planganda			2		50
Harakatlanish zonalarida umumiy joylashishini aniqlash:	Shu kabi	3		Shu kabi	Shu kabi	Shu kabi	Shu kabi	Shu kabi	Shu kabi	Shu kabi
Kishilar ko’p to’planganda			1		30
Kishilar kam to’planganda			2		20
*Maxsus arxitektura-badiiy talablari bo’lgan hollarda qo’shimcha chegaralanadi. ** Ko’rish chizig’ining asosan gorizontal 45^0 va kattaroq burchak ostida yuqoriga yo’nalishidagi xonalarda va yoritish sifatiga yuqori talablar bo’lgan xonalarda (bolalar bog’chalari, yaslilari, sanatoriyalardagi yotoq xonalari, maktablar, o’rta maxsus o’quv yurtlaridagi displey sinflari va h.k.) shinamsizlik ko’rsatkichining me’yorlanadigan qiymati. *** Yoritish sifatiga yuqori darajada talablar bo’lgan bolalar bog’chalari, davolanish xonalari uchun pulsasiya Kn koeffisiyentining me’yorlanadigan qiymati. Eslatmalar: Yoritilganlikni mazkur me’yorlarning 4.22, 4.23 bb.larini hisobga olgan holda qabul qilish lozim. Farqlanish obyektlarining eng kichik o’lchamlari va ko’rish ishlarining ularga mos razryadlari farqlanish obyektlarini ishchidan ko’pida 0,5 m masofada joylashganda fon va yorug’ fon bilan farqlanish obyektining o’rtacha yaqqol farqda o’rnatiladi. Yaqqol farqning kamayishida (ortishida) yoritilganlikning yoritilganlik shkalasi bo’yicha 1 pog’onaga ortishi (kamayishi) mazkur me’yorlarning 1.1 bandiga muvofiq ruxsat etiladi.

3-jadval

Xonalar va territoriyalar

Xonalarning namunalari

Sun’iy yoritish

Tabiiy yoritish

Zahira koef-fisiyenti K3

Yoritkichlarni bir yilda tozalash soni

Zahira koeffisiyenti K3

Yoritkichlarni bir yilda tozalash soni

4-son. Ilova bo’yicha yoritkichlarning foydalanish guruhlari

Gorizontga nisbatan yorug’lik o’tkazuvchi materiallarning qiyalik burchagi, graduslar

1-4

5-6

7

0-15

16-45

46-75

76-90

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1. Ishlab chiqarish xona-larining ish zonasidagi havo muhitining tartibi-da quyidagilar bo’lganda:

a) chang, tutun, qurum 5 mg/m^3 dan ortiq

Aglomerat fabrikalari, sement zavodlari va qo’yish sexlarining obrubka bo’limlari

2,0/18

1,7/6

1,6/4

2,0/4

1,8/4

1,7/4

1,5/4

b) chang, tutun, qurum 1 dan 5 mg/m^3 gacha

Temirchilik quyish, marten, yig’ma temir-beton sexlari

1,8/6

1,6/4

1,6/2

1,8/3

1,6/3

1,5/3

1,4/3

v) chang, tutun, qurum 1mg/m^3 dan kam

Asbob-uskuna tayyorlash, yig’ish, mexanika, mexa-nik-yig’ma, tikish sexlari

1,5/4

1,4/2

1,4/1

1,6/2

1,5/2

1,4/2

1,3/2

g) bug’lar, kislotalar, ish-qorlar, gazlarning nam-lik tekkanda kuchsiz kis-lota va ishqor aralashma-larini hosil qiladigan, shuningdek, katta yemirish qobiliyatiga ega bo’lgan konsentrasiyalar

Kislotalar, ishqorlar, o’yuvchi kimyoviy reaktiv-lar, zaharli ximikatlar, o’g’itlar ishlab chiqaruvchi kimyo zavodlari, sexlari, galvanik qoplama sexlari va elektroliz qo’llanadigan turli sanoat tarmoqlari

1,8/6

1,6/4

1,6/2

2,0/3

1,8/3

1,7/3

1,5/3

2. Yoritkichlarga xizmat ko’rsatishda havo tozaligi bo’yicha alohida rejimga ega ishlab chiqarish xonalari:

a) texnik qavatdan

1,3/4

-

-

-

-

-

-

1

2

3

4

5

6

7

8

9

b) xonadan pastda

1,4/2

-

-

-

-

-

-

3. Jamoat va turar joy binolari: a) changakli, issiq va nam

Umumiy ovqatlanish kor-xonalarining issiq sex-lari, sovutish kameralari, kir yuvish xonalarida va dushxonalarda tayyorlashda uchun xonalar va h.k.

1,7/2

1,6/2

1,6/2

2,0/3

1,8/3

1,7/3

1,6/3

b) muhitning normal sharoitlarida

Kabinetlar va ishchi xonalari, turar joy xonalari, laboratoriyalar, o’quv zallari, savdo zallari va h.k.

1,4/2

1,4/1

1,4/1

1,5/2

1,4/2

1,3/1

1,2/1

4. Havo muhiti quyidagicha bo’lgan territoriyalarda: a) katta miqdorda chang bo’lgan (1mg/m^3dan ortiq)

Metallurgiya, kimyo, tog’-sanoat korxonalari, ruda-xonalar, temir yo’l stan-siyalari territoriyalari va ularga yondosh ko’chalar va yo’llar

1,5/4

1,5/4

1,5/4

-

-

-

-

b) kichik miqdorida chang bo’lgan (1mg/m^3dan kam)

“a” b.da ko’rsatilgandan tashqari sanoat korxona-lari territoriyalari va jamoat binolari

1,5/2

1,5/2

1,5/2

-

-

-

-

5. Aholi punktlari

Ko’chalar, maydonlar, yo’l-lar, turar joy rayonlari territoriyalari, parklar, xiyobonlar, yo’lovchilar tunnellari, binolar fasadlari, haykallar, transport tunnellari

1,7/2

-

-

-

-

-

-

Eslatmalar: 6-9 ustunlarda ko’rsatilgan zahira koeffisiyentining qiymatlari gulli oynalar, shishali plastiklar, armaturalangan plyonkalar va bo’g’iq (sut rangida) oynalar, shuningdek aerasiya uchun yoritish o’ymalari ishlatilganda – 1,1 ga, organik oyna ishlatilganda esa – 0,9 ga ko’paytirish lozim. 3-5 ustunlarda ko’rsatilgan zahira koeffisiyentining qiymatlari razryadli yorug’lik manbalari uchun keltirilgan. Cho’g’lanma lampalardan foydalanilganda ularni 0,85 ga ko’paytirish lozim. 3-chi ustunda ko’rsatilgan zahira koeffisiyentining qiymatlarini 1 b. 1g bandlar bo’yicha bir smenali ishda – 0,2 ga; 1 v bo’yicha – 0,1 ga; 1 b, 1 g bandlar bo’yicha ikki smenali ishda esa – 0,15 ga kamaytirish lozim.

pulsasiya koeffisiyenti bilan ko’z qamashtirish ko’rsatkichining yo’l qo’yiladigan birikmalari) 4.5 va 4.6 bandlar talablarini hisobga olgan holda, 1-jadval bo’yicha qabul qilish lozim. Umumsanoat xonalari va inshootlarini yoritishning me’yoriy ko’rsatkichlari 7-son Ilovada keltirilgan.

Turar joy, jamoat va ma’muriy-maishiy binolar xonalarini yoritishga bo’lgan talablarni (TYoK, me’yorlanadigan yoritilganlik, shinamsizlik ko’rsatkichi va yoritilganlikning pulsasiya koeffisiyenti) 4.22 va 4.23 bandlar talablarini hisobga olgan holda 2-jadval bo’yicha qabul qilish lozim.

Jamoat, turar joy va yordamchi binolarning asosiy xonalari uchun me’yoriy ko’rsatkichlar 8-son Ilovada keltirilgan.

1.4. Tabiiy, sun’iy va birgalikda yoritishni loyihalashdagi K₃ zahira koeffisiyentini 3-jadval bo’yicha qabul qilish lozim.

1.5. Sun’iy va birgalikda yoritishni, “Odamlarni ultrabinafsha nur bilan (tadbiriy) nurlantirish (sun’iy manba - ultrabinafsha nurlanishini qo’llash bilan)” uslubiy ko’rsatmalar va amaldagi sanitariya me’yorlariga muvofiq ultrabinafsha nurlanishiga talablarni hisobga olgan holda loyihalashtirish lozim.