Қурилиш материалларининг тузилиши ва асосий хоссалари §

Совуққа чидамлилик 
сувга тўйинган материални навбатма навбат так- 
рорланадиган музлатиш ва эритишда бузилмаслиги ҳамда мустаҳкамлигини 
йўқотмаслик хусусиятидир. 

---

Материалларнинг совуққа чидамлилиги сувга тўйинган намуналарни - 
15...20 
0
С ҳароратда совутиш камерасида музлатиш ва кейинчалик уни 20 2
0
С га яқин ҳароратда сувда эритиш ва сўнгра синаш орқали аниқланади. Агар 
берилган музлатиш ва эритиш цикларидан кейин уваланиш ва қатлам-ланиш 
натижасида намуна ўз массасини 5 % дан ортиқ йўқотмаса ҳамда мус- 
таҳкамлиги ортиғи билан 25 % гача камайса, материал совуққа чидамли деб 
топилади. Агар намуналар музлатилгандан кейин бузилиш – емирилиш изла- 
рига эга бўлмаса, у ҳолда совуққа чидамлилик даражаси совуққа чидамлилик 
коэффициенти аниқланганидан кейин белгиланади: 
k
÷ 

R
÷ 
R
òóé 
(1.12) 
бу ерда 
R
ч
 
- совуққа чидамлилиги синалгандан кейин материалнинг сиқилиш- 
даги мустаҳкамлик чегараси, МПа; 
R
тўй,
 
- сувга тўйинган материалнинг сиқи- 
лишдаги мустаҳкамлик чегараси, МПа. Совуққа чидамли материаллар учун 
k
ч
=
0,75 дан кичик бўлмаслиги керак. 
Кетма-кет музлатиш ва эритиш циклларига бардош бера олишига кўра 
материаллар F10, F15, F25, F35, F50, F100, F150, F200, F300, F400 ва ундан 
юқори маркаларга бўлинади. Қурилиш материалларига совуққа чидамлилик 
бўйича турли хил талаблар қўйилади. Масалан, бино ташқи деворлари учун 
енгил бетонлар, сопол ғишт ва блокларнинг совуққа чидамлилиги 15, 25, 35 
цикл, йўл ва кўприклар қурилишида қўлланиладиган бетонларнинг совуққа 
чидамлилиги 50, 100, 200 цикл, гидротехника иншоотларидаги конструктив 
бетонники 500 цикл бўлиши керак.