Қурилиш конструкциялари фани муҳандисни шакллантирадиган фанлардан бири



Download 3,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/88
Sana09.06.2022
Hajmi3,74 Mb.
#645762
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   88
Bog'liq
Қурилиш конструкцияларини хисоблаш асослари

м
кг
q
см
t
см
S
см
I
О
У
Т
w
x
x
/
5
,
31
;
6
,
0
;
210
;
5010
.
.
3
4




Танлаб олинган тўсинни мустаҳкамликка текширамиз(ўз оғирлигини эътиборга 
олган ҳолда). 

  
МПа
W
M
M
c
x
О
У
T
4
,
231
1
371
10
15
,
66
8518
.
.
.
max









Тўсиннинг ўз оғирлигидан ҳосил бўлаётган момент


86 
м
кг
l
q
М
f
О
У
T
О
У
Т






15
,
66
8
4
05
,
1
5
,
31
8
2
2
.
.
.
.
.
.

фарқи 
%
5
%
5
,
1
%
100
235
4
,
231
235
%
100







y
y
R
R

Тўсинни қирқувчи кучга текширамиз. 
 
МПа
t
I
S
Q
w
x
x
9
,
59
6
,
0
5010
10
210
79
,
85
max







Таянчлар орасидаги максимал қирқувчи кучни қуйидаги формула орқали 
аниқлаймиз. 




кН
l
q
q
Q
f
TУУ
79
,
85
2
4
05
,
1
315
,
0
58
,
42
2
max









Танлаб олинган тўсиннинг бикирлигини текширамиз. 















250
1
344
1
0029
,
0
5010
2060000
400
95
,
35
384
5
384
5
3
3

E
I
l
q
l
f
x
H
5.3. Масала. Алоҳида элементлардан тайёрланган тўсинни ҳисобланг. Таянч 
оралиғидаги масофа L

16м га тенг. Таъсир этаётган ёйма норматив юк q
H

184кН

м. 
ҳисобий юк q

219,74 кН

м тенг. Пўлат маркаси Ст 3 пс 5. 
Ечими: Ташқи юкдан тўсинда ҳосил бўладиган энг катта эгувчи момент: 
меъорий юкдан: 
м
кН
L
q
M
H
H






94
,
5886
8
16
184
8
2
2
max
ҳисобий юкдан 
м
кН
L
q
M






68
,
7031
8
16
7
,
219
8
2
2
max
Тўсинда ҳосил бўладиган қирқувчи кучни аниқлаймиз: 
кН
L
q
Q
92
,
1757
2
16
7
,
219
2





Талаб қилинган қаршилик моменти: 


87 
 
3
max
.
.
29922
1
235
10
703168

R
M
W
c
y
к
т







Самарали юза топиш учун тўсиннинг баландлигини тўғри қабул қилиб 
олишимиз лозим: бунинг учун
1.Тўсинни энг кичик баландлигини аниқлаймиз: 

M
l
f
E
LM
R
h
H
y
3
,
127
68
,
7031
400
1
10
06
,
2
94
,
5886
1600
2350
24
5
24
5
6
min




















2.Тўсиннинг оптимал баландлигини аниқлаймиз: 

t
W
h
w
K
T
опт
4
,
193
2
,
1
2
29962
3
2
3
.
.







w
t
тўсин 
деворини 
қалинлиги. 
Деворнинг 
қалинлигини 
империк 
формуладан фойдаланиб топамиз: 
мм
h
t
w
82
,
10
1000
1273
3
7
1000
3
7
min







деворнинг қалинлигини 1,2см қилиб қабул қиламиз. 
Тўсиннинг баландлигини 185см га тенг деб қабул қилиб, токчасининг юзасини 
аниқлаймиз. 
см
t
h
h
W
А
w
K
T
f
7
,
124
6
185
2
,
1
185
29922
6
.
.








Варақасимон прокатли пўлатдан 530х25 қабул қиламиз юзаси 
2
5
,
132
см
A
f

шундай олсак, тўсиннинг умумий турғунлиги 
h
b
f








5
1
3
1
ва токчанинг махаллий 
турғунлиги бажарилади 
75
53
30


f
f
t
b
Қабул қилиб олган тўсиннинг геометрик тавсифини аниқлаймиз: 


88 
3
2
3
4
2
3
2
3
16951
4
2
180
2
,
1
2
5
,
2
180
5
,
2
53
4
2
2
30159
185
2789739
2
2
2789739
2
5
,
2
180
53
5
,
2
2
12
2
,
1
180
2
2
12
см
h
h
t
t
h
A
S
см
h
I
W
см
t
h
A
t
h
I
w
w
w
f
w
f
x
x
x
f
w
f
w
w
x













































Тўсиннинг 1м узунлигидаги оғирлигини аниқлаймиз. 




м
кН
A
A
q
w
f
о
у
т
к
/
76
,
3
5
,
78
0216
,
0
01335
,
0
2
2
.
.
.
.









Қабул қилинган тўсинни мустаҳкамлигини текширамиз: 
 
s
w
x
x
c
x
R
см
кг
t
I
S
Q
фарки
МПа
W
M



2
/
890
2
,
1
2789739
16961
175792
%
5
%
1
%
100
235
2
,
233
0
,
235
235
2
,
233
1
30159
10
703168


















бикирлигини ҳам текширамиз: 
















400
1
0017
,
0
2789739
2060000
48
1600
58869240
5
48
5

x
H
I
E
L
M
l
f
Бош тўсиннинг умумий турғунлигини текширамиз. 
Қуйидаги шартларни текшириб қурамиз: 
-
таъсир этаётган юк узлуксиз мустаҳкам тўшама орқали бош тўсинни 
тепа токчасига таъсир этишлигини
-
бош тўсинни ҳисобий узунлиги токчасини энига бўлган нисбати 
қуйидаги шартни қониқтирса: 
5
,
17
9
,
1
235
206000
5
,
182
53
5
,
2
53
016
,
0
73
,
0
5
,
2
53
0032
,
0
41
,
0
53
100
016
,
0
73
,
0
0032
,
0
41
,
0







































y
f
f
f
f
f
f
ef
R
E
h
b
t
b
t
b
b
l
шунда катта тўсиннинг умумий турғунлиги ва устиворлиги таъминланади. 


89 
6- боб. МЕТАЛЛ У С Т У Н Л А Р 
Устунлар ўзидан юқорида жойлашган конструкциялардан тушадиган юкларни 
пойдеворларга 
узатувчи 
конструктив 
элементлардир. 
Устунлар 
қуйидаги 
қисмлардан иборат: юқорида жойлашган конструкциялардан тушадиган юкларни 
бевосита қабул қиладиган қисми - бош қисм, юкни узатувчи асосий ўрта қисм - 
стержень, стержендан пойдеворга юкни узатадиган қисми - асос. Устун 
стерженининг кесими яхлит ёки панжарали бўлади. Яхлит кесимлар очиқ ва берк 
бўлиши мумкин. 
6. 1. Устунларни асосий ўрта қисми - стержень 
Устунларни лойиҳалаш уларнинг кесими юзасини танлашдан бошланади. 
Бунда «Х-Х» ҳамда «У-У» ўқлари текислигида бир хил устиворликка эга бўлиши 
мақсадга мувофиқ. Бунинг учун қуйидаги шарт қаноатлантириши лозим 

х

y
ёки l
х

l
y
ва i
х 

i
y
Юкни таъсир этишига ва устунни ҳисобий узунлигига қараб эгилувчанлиги 
белгиланади. Агар таъсир этаётган юк 150-200т атрофида, баландлиги 4-6м бўлса, 
унда эгилувчанлигини 100-70 оралиғида олинади. Таъсир этаётган юк 250-400т–гача 
бўлса, эгилувчанлигини 70-50 оралиғида белгиланади. Шартли эгилувчанлиги
ҳисобланади ва мос келадиган формуладан фойдаланиб коэффициент «

» 
аниқланади ва устуннинг зарурий юзаси топилади: 
c
y
ТК
R
N
A



(6.1) 
кесим юзани талаб қилинган инерция радиуси ва томонлари ўлчамлари 
аниқланади: 

ef
ТК
l
i

1

ТК
ТК
i
h

2

ТК
ТК
i
в

(6.2) 


90 
Кесим юзаси танлагач, устуннинг мустаҳкамлиги ва турғунлиги қуйидаги 
формула бўйича текширилади 
y
c
R
A
N





min
(6.3) 

min
-кичик бўйлама эгилиш коэффициенти, энг катта эгилувчанлик қиймати 
бўйича қуйидаги формулалар билан ҳисобланади; шартли эгилувчанлиги 
E
R




5
,
2
0



гача бўлса,















E
R
y
53
,
5
073
,
0
1
(6.4) 
5
,
4
5
,
2



бўлса,
2
53
,
5
0275
,
0
3
,
27
371
,
0
0
,
13
47
,
1

























E
R
E
R
E
R
y
y
y
(6.5) 
5
,
4


бўлса,








51
332
2
(6.6)
6.1-расм. Устуннинг кесим юзалари. 


91 
Инерция радиусининг қийматлари 
жадвал 6.1
6.2. Устунларнинг бош қисмлари 
Устуннинг бош қисми устундан юқорида жойлашган конструкциялар учун 
таянч бўлиб хизмат қилади ва тушадиган юкни устуннинг стержень кесими бўйлаб 
текис тарқатади. 
Устун тўсин билан шарнирли ёки бикир туташтирилган бўлиши мумкин. 
Шарнирли туташишда одатда тўсин устуннинг устига қўйилади. Бу ҳолда устуннинг 
бош қисми плита ва уни ушлаб туриб, юкни устун стерженига узатувчи 
қовурғалардан иборат бўлади. Бу ҳолда устунга юк тўсинларнинг йўналган қиррали 
таянч қовурғалари орқали узатилади, бош қисмининг плитаси пастдаги қовурғалар 
ёрдамида ушлаб турилади. Қовурғанинг баландлиги шу қовурғанинг тармоқларга 
ёки деворгача маҳкамлайдиган пайванд чоклар узунлиги бўйича аниқланади; 
(6.7)
ёки 
(6.8) 


92 
Расм 6.2. Устуннинг тепа қисми 
Тўсин устуннинг ёнбошидан туташган бўлса вертикал реакция тўсиннинг 
таяниш қовурғаси йўналган қирраси орқали таяниш плитасига ва ундан устуннинг 
токчасига узатилади. Таяниш плитасини устун токчасига бириктирувчи пайванд 
чокларининг мустаҳкамлиги қуйидаги формула билан текширилади: 

Download 3,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   88




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish