Urganch davlat universiteti zohid jumaniyozov tarjimaning nazariy va amaliy asoslari


-MA’RUZA TARJIMONLIK TRANSFORMATSIYALARI: LEKSIK ALMASHTIRUV



Download 0,49 Mb.
bet55/131
Sana14.01.2022
Hajmi0,49 Mb.
#362833
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   131
Bog'liq
Urganch davlat universiteti zohid jumaniyozov tarjimaning nazari

7-MA’RUZA

TARJIMONLIK TRANSFORMATSIYALARI: LEKSIK ALMASHTIRUV

REJA:

1. Konkretlashtirish

2. Umumlashtirish

3. Natijaning sabab bilan, sababning natija bilan almashtirilishi

4. Antonimik tarjima

5. Qo’shish va tushrib qoldirish hodisasi

Almashtiruvning bu turida asl matn tilining leksik birliklari (so’zlar va so’z birikmalari) tarjima tilida boshqa, ularning lug’aviy ekvivalentlari bo’lmagan leksik birliklari bilan almashtiriladi.

Bunday almashtiruvda uchta hol uchraydi – konkretlashtirish, umumlashtirish va sabab-natija munosabatlariga asoslangan almashtiruv (natijaning sabab bilan, sababning natija bilan almashtirilishi).

Konkretlashtirish. Konkretlashtirish deb asl matn tilidagi ma’nosi keng so’z va so’z birikmalarining tarjima tilidagi ma’nosi tor bo’lgan so’z va so’z birikmalari bilan almashtiruviga aytiladi.

Konkretlashtirishning ikki turini farqlash mumkin: bular tilga oid konkretlashtirish va kontekstual konkretlashtirish.

Tilga oid konkretlashtirishda ma’nosi keng so’zning ma’nosi tor so’z bilan almashtiruvi ikki tilning qurilishidagi mavjud farqlarga bog’liq bo’ladi.

Birinchidan, tarjima tilida asl matndagi leksik birlikka ma’nosining kengligi jihatidan mos keladigan leksik birlik yo’q bo’lishi mumkin. Ikkinchidan, ikki tildagi leksik birliklarning stilistik xususiyatlari bir-biriga to’g’ri kelmasligi mumkin. Uchinchidan, bunday almashtiruvning sababi grammatik xususiyatlarga bog’liq bo’lishi mumkin. Masalan, nemischa (das) Ding so’zining ma’nosi juda keng, abstrakt bo’lib, olmoshning ma’nosiga yaqinlashadi. G.Varigning lug’atida (G.Wahrig. Deutsches Wörterbuch. Mosaik Verlag. Die Neuausgabe. 1980. S.-914) bu so’z quyidagicha ta’riflanadi: „Sache, Gegenstand“, „wertlose Sache“, „ Sache, deren Benennung einem nicht einfällt“, „ Angelegenheit, Arbeit, Pflicht“, o’zbekcha „narsa, predmet, qiymati yo’q narsa, ish, burch, masala, savol, hol“ va hakozo.

Yana bir misol:

Nun geschah es eines Abends, nicht lange vor Weihnachten, als der

Mann Leder zugeschnitten hatte, daß er vorm Schlafengehen zu

seiner Frau sprach...

(Brüder Grimm. Die Wichtelmänner. Erstes Märchen. In: Die

Kinder – und Hausmärchen der Brüder Grimm. 19. Auflage.

Berlin, 1982. S. 142)

Bir kuni yangi yil arafasida etikdo’z yana teri qirqib

qo’yibdida, xotiniga debdi...

(Roza Sobirova tarjimasi. UrDU, 1996).

Bu misolda ma’nosi kengrok bo’lgan der Mann so’zi tarjima tilida konkretlashtirilgan holda etikdo’z so’zi bilan almashtirilgan.

Kontekstual konkretlashtirish asl matn tili va tarjima tili o’rtasidagi tizimli farqlarga bog’liq bo’lmasdan, balki konkret kontekstga, stilistik xususiyatlarga, masalan, gapni tugallash zarurligi, takrorlashlardan qutilish, obrazlilik, aniqlikka erishish maqsadiga amalga oshiriladi.

Masalan:

Ich wurde Invalide genannt, in eine Ecke gestellt...

(H.Ch.Andersen. Die Teekanne.In: H.Ch.Andersen.

Fliedermütterchen. Berlin, 1973. S.197)

Meni kemtik deb, bir burchakka tiqib qo’yishdi...

(G.X..Andersen. Choynak. S. Yuldoshev tarjimasi. 230-

bet)

Bu misolda Invalide so’zi tarjima tilida kemtik so’zi bilan almashtirildi, bu bilan tarjima matniga aniqlik kiritildi.




Download 0,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   131




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish