Urganch davlat universiteti X. R. Matyoqubov, J. K. Tojiyev texnologiya va dizayn


-rasm. Taxta materiallari taxlami uchun taglikning ko`rinishi



Download 4,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet63/136
Sana11.01.2022
Hajmi4,35 Mb.
#352246
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   136
Bog'liq
texnologiya va dizayn amaliy mashgulotlar uslubiy qollanma

29-rasm. Taxta materiallari taxlami uchun taglikning ko`rinishi: 
1 – asos; 2 – bo`ylama to`sinlar; 3 – ko`ndalang tosinlar 
Shtabeldagi qistirmalar ham bir-biri tepasida aniq vertikal yo`nalishda joylanishi 
va  poydevorning  tayanch  bruslari  (lagalar)  o`qi  orqali  o`tadigan  chiziqdan  chetga 
jilmasligi  lozim.  Qistirmalar  soni  va  ular  orasidagi  masofa  poydevorning  tayanch 
bruslari soniga va ular orasidagi masofaga teng bo`lishi lozim. 
Yog`och  –  taxtalar  qo`lda  taxlanganida  shtabelning  balandligi  4  m,  taxtalar 
shtabelyor  va  kranlar  yordamida  taxlanganida  8  m  gacha  va  bundan  baland  bo`ladi. 
Shtabel  qanchalik  baland  bo`lsa,  ular  orasida  havo  shunchalik  jadal  harakatlanadi, 
shu  sababli  materiallar  tez  quriydi.  Shtabellar  tepasiga  qalinligi  22  –  25  mm  va  eni 
kamida  150  mm  keladigan,  chirimagan,  ko`k  dog`lar  tushmagan,  yorilmagan  va 
tushib  ketgan  ko`zlari  bo`lmagach  taxtalardan  bir  nishabli  tom  quriladi.  Tomning 
nishabi (qiyaligi) yo`l tomonga qaratilgan va tomning har 1 metr uzunligida 12 sm ga 
teng  bo`lishi  lozim.  Tomning  bosh  tomoni  tagiga  shu  quritilayotgan  taxtalardan 
shtabel  qo`yiladi.  Tomning  labi  yo`l  tomonga  0,75  m  ortib  chiqib  turishi,  shtabellar 
oralig`i 0,5 m ga teng bo`lishi lozim.  
Tom shtabelga yuqori tomondan havo kirib turishiga to`sqinlik qilmasligi kerak. 
Havo  yog`och-taxtalarning  ustki  qatorlariga  tegib  o`tganida  qisman  ularning  namini 
yutib oladi, shu tufayli og`irlashib, taxtalar orasidan (shpatsiyalardan) pastga tushadi. 


- 82 - 
 
Shtabellarning  ostdan  shamollab  turishi  shtabellar  orasida  havoning  tez 
harakatlanishiga yordam beradi.  
Shtabeldagi yog`och-taxtalarning eng pastki qatoridan 1 m va 2 m balandlikda, 
gorizontal  oraliqlar  qoldiriladi.  Shtabel  ichida  shamol  o`ynab,  taxtalar  bir  tekisda 
qurimog`i  uchun  shtabelning  o`rtasida  uning  pastidan  tepasigacha  o`tib  turadigan 
vertikal oraliq – kanal (truba) hosil qilinadi, kanalning kengligi 40 – 60 sm bo`ladi  
Shtabelga  taxlanadigan  yog`och-taxtalar  o`lchamiga  va  sifatiga  qarab  uch 
gruppaga ajratiladi: 

 
150 mm dan kengroq sara nav, 1, 2 va 3 – nav yog`och-taxtalar 1 – gruppaga 
kiritiladi;  

 
yuqori navdan to 4 – navgacha bo`lgan bruslar, eni 150 mm dan oshmaydigan, 
yuqori  navdan  to  3  –  navgacha  bo`lgan  taxtalar,  4-navga  kiradigan  150  mm 
dan enli taxtalar 2-gruppaga kiritiladi; 

 
sifati 4-navdan past bo`lgan barcha yog`och-taxtalar 3-gruppaga kiritiladi.  
Har gruppani taxlash tartibi har xil 1-gruppa yog`och-taxtalar ko`ndalang kesimi 
25X40 mm bo`lgan quruq reykalar ustiga taxlanadi. Eng chetki reykalar taxtalar uchi 
bilan  bab-baravar  turishi  lozim.  2-gruppa  yog`och-taxtalarning  shtabellarida 
qistirmalarga,  yaxlit  qatorlardagi  singari,  shu  gaxga  va  brusoklar  ishlatiladi,  bunda 
yaxlit  qatordagi  taxta  va  brusoklarning  uchlari  ikkinchi  qistirma  bilan  bab-baravar 
(ichga yashiringan) bo`lishi kerak. 3-gruppa yog`och-taxtalar taxta qistirmalar ustiga 
taxlanadi, eng chetki qistirmalar yaxlit qatordagi taxtalarning uchi bilan bab-baravar 
bo`lishi lozim.  
Shtabeldagi taxta va brusok qatorlari shartli ravishda yaxlit qatorlar deb ataladi, 
haqiqatda esa ular orasi ham sal ochiq bo`ladi.  
Bayon qilingan tuzilishdagi shtabellar qatorli shtabellar deyiladi, chunki bularda 
yog`och-taxtalar  qator-qator  qilib,  qo`lda  taxlanadi.  Shtabelning  juda  baland 
qatorlariga yog`och-taxtalar shtabelyor yoki kranlar yordamida chiqariladi.  
Kranlardan foydalanishda yog`och taxtalar to`da to`da qilib bog`lanadi. Shtabel 
tepasiga chiqarilgach, to`dalar tarqatilib, taxta-yog`ochlar qatorlarga qo`lda taxlanadi. 
Yog`och-taxtalar  shtabellarda  paketlar  holida  ham  quritiladi.  Quritishning  bu 
usulida  yog`och-taxtalar  dastlab  oralariga  qistirma  qo`yib  va  oraliqlar  (shpatsiyalar) 
qoldirib,  quritish-tashish  paketlari  holida  taxlanadi.  Qistirmalar  soni  va  ularning 
joylanishi  poydevordagi  bruslar  soniga  hamda  ular  orasidagi  masofaga  mos  bo`lishi 
lozim. Qarag`ay va kedr yog`och-taxtalari orasida kamida 50 mm, boshqa ninabargli 
yog`och-taxtalarda  kamida  35  mm  oraliq  (shpatsiya)  qoldiriladi.  Paketlarning 
uzunlngi  yog`och-taxtaning  bo`yiga  bog`liq,  eni  va  balandligi  esa  ko`taruvchi  va 
tashuvchi  mexanizmlarning  o`lchamiga  hamda  yuk  ko`tara  olish  quvvatiga  qarab 
belgilanadi. Paketli shtabel poydevorga yarus (qavat)lar holida taxlangan paketlardan 


- 83 - 
 
iborat bo`ladi.  Paket yaruslarn orasiga qapinligi kamida  75mm  bo`lgan  biriktiruvchi 
qnstirmalar qo`yiladi 
Shunday  «yagona  paket»  sistemasi  qo`llanilganda  transport  vositalaridan  va 
ko`taruvchi  mexanizmlardan  samarali  foydalaniladi,  mehnat  sarfi  kamayadi,  chunki 
sarxillash maydonchyasida paket qilib joylangan yog`och-taxtalar bu maydonchadan 
ombordagi  shtabelgacha,  so`ngra  sushilkagacha  (yog`och  quritgich),  undan  esa 
stanokkacha bo`lgan yo`lni qayta tahlamasdan o`tadi.  
Quruq, randalangan yog`och-taxtalarni, shuningdek, qattiq yogoch materiallarni, 
eng  yaxshisi,  yog`och  panjarali  (jalyuzali)  hamda  ventilyatsiyali  yopiq  omborlarda 
saqlash  ma‘qul.  Bunday  omborlar  bo`lmagan  hollarda  randalangan  (namligi  18%li  
va  undan  oshmaydigan)  yog`och  materiallarni  shtabellarga  dasta-dasta  qilib  zich 
joylash lozim. 
Dastalar 1 metrdan baland bo`lmasin. Shtabelda dastalar orasida 20 – 25 mm li 
vertikal  oraliqlar  qoldiriladi,  gorizontal  yo`nalishda  esa  shtabelning  turg`unligini 
oshirish maqsadida, quruq qistirmalar qo`yiladi.  
Quruq  materiallarni  shtabel  qilib  taxlash  va  shtabelni  buzib  olish  ishlarining 
hammasi  havo  quruq  paytda  bajarilishi  shart.  Qor  va  yomg`ir  yoqqan  paytlarda 
bunday shtabellar brezent bilan bekitiladi.  
Ochiq  havoda  quritilgan  yog`och-taxtalarning  namlik  darajasi  22%  ga 
yetkazilishi  kerak.  Shtabeldagi  taxtalarning  qurish  darajasi  oddiy  yo`l  bilan: 
shtabelning  taxminiy  1/4  balandligiga  nazorat  namunalar  qo`yish  yo`li  bilan 
aniqlanadi.  
Ochiq  havoda  quritilganida  yog`och-taxtalar  tob  tashlashi,  ko`k  doglar  paydo 
bo`lishi  va  material  uchidan  yorilishi  mumkin.  Buning  oldini  olish  uchun  taxtalarni 
shtabelga  to`g`ri  taxlash  kerak.  CHunonchi,  taxtalar  uzunasiga  tob  tashlamasligi 
(salqilikning  oldini  olish)  uchun  qistirmalar  to`gri  joylanishi  shart.  Odatda  zaxira 
yog`och-taxtalar 
saqlanadigan 
omborlari 
katta 
bo`lmagan 
yog`ochsozlik 
korxonalarida yog`och-taxtalarning qirqilgan uchlari oqlanadi va bo`yaladi, shunday 
qilinsa, namning yog`och uchidan bug`lanishi kamayadi.  
Amalda yog`och-taxtalarning uchlari bekilib turishi uchun ba‘zan shtabel atrofi 
taxtalar  va  maxsus  shchitlar  bilan  to`siladi.  Natijada  shtabellar  tagi  kamroq 
shamollanadi, binobarin, yog`ochning qurishi sekinlashadi. Qurigan yog`och-taxtalar 
shtabelini  hamda  qattiq  yog`och  materiallar  shtabelini  shchitlar  bilan  bekitish 
mumkin.  
Ninabargli  yog`och-taxtalarni  va  yaproqli  yog`ochning  qattiq  turlarini  ochiq 
havoda quritish qoidalari standartlarda bayon qilingan.  


- 84 - 
 
 

Download 4,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   136




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish