Urganch davlat universiteti turizm va iqtisodiyot fakulteti

2.2. Rossiyaning transport salohiyati.
Transporti. Rossiya hozirgi zamon transportining barcha turlariga ega. Mamlakat yuk aylanmasida temir yo`l transporti (52,7 %), daryo transporti (3,7 %) muxhim o`rin tutadi. Temir yul transporti Rossiyada asosiy transport turidir. Temir yo`llarning umumiy uzunligi 87 ming km bo`lib, 1/3 qismi elektrlashtarilgan. Birinchi temir yul Moskva-Sankt-Peterburg 1851 yilda qurilgan. Rossiyaning Yevropa qismidagi temir yullar radial joylashgan bo`lib, Moskvada qo`shiladi. Mamlakat barcha iqtisodiy rayonlar mamlakatlar bilan temir yo`llar orqali bog`langan. 1892-yil qurilishi boshlangan va 1916 yil tugallangan Transsibir magistral va 1913-yil qurilgan Tyumen-Omsk-Yekaterinburg temir yo`l liniyasi birga ikkinchi temir yo`lni ochdi. Shuningdek, kenglik yo`nalishi buyi Janubiy Sibir temir yo’llari, Turkiston-Sibir magistrali, 1980 yilda qurilgan Baykal-Amur magistrali (BAM) va boshqa temir yullar mamlakat yuk va yo`lovchi aylanmasida muhim o’rin tutadi. Keyingi yillar, Rossiya Finlyandiya va uning portlari orkdli xorijga chiqish maqsadi, 126 km li temir yo’lni Kareliyada qurishga kirishdi. Rossiyada temir yo’llarni zamonaviylashtirish va tezyurar poezdlar qatnovini yo’lga qo’yish (Moskva-Sankt-Peterburg va bon.) maqsadida katta ishlar amalga oshirilmoqda.
Dengiz transporti. Rossiya tashqi iqtisodiy aloqalarida dengiz transporti katta rol o’ynaydi. Dengiz savdo flotining hajmi 8,3 mln. bo`lib, 8 ta paroxodchilik kompaniyasiga ega.
Daryo transporti. Rossiya daryolar mamlakati bo`lib, asosiy daryolarning ko`pchiligi kema qatnovi uchun juda qulay. Ichki suv yullarining uzunligi 80 ming km.
Volga-Kema daryo xavzasi iqtchisodiy jihatdan katta o`rin tutadi va Rossiyaning Yevropa Volga-Baltika, Belomor-Baltika va Volga-Don kanallari orqali (kemalar qatnaydi) bog`lanishi tufayli Volga daryosi yagona suv tizimi sterjiniga, Moskva esa 5 ta dengiz daryolari portiga aylandi.
Rossiyaning Yevropa shimolida Suxona, Shimoliy Dvina irmoqlari bilan, Onega, Svir, Neva, Sibir va Uzoq Sharada Amur, Yenisey, Lena, Ob va uning irmoqlari kema katnovi uchun qulay bo`lib, ularda don, baliq, o`rmon (yogoch), ko`mir, metall va jixozlar, oz-ovqat mahsulotlari va boshqa yuklar tashiladi.