|
Ta’lim bosqichlari. Har bir rivojlangan mamlakat o‘z ta’lim tizimiga ega. Ta’lim tizimining shakllanishi jamiyatning ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayoti bilan chambarchas bog‘liq.
Respublikada ta’lim quyidagi turlarda amalga oshiriladi (4-rasm):
Maktabgacha ta’lim bolaning sog‘lom, har tomonlama kamol topib shakllanishini ta’minlaydi, unda o‘qishga intilish hissini uyg‘otadi, uni muntazam ta’lim olishga tayyorlaydi hamda bola olti-etti yoshga etguncha davlat va nodavlat maktabgacha ta’lim muassasalari va oilalarda amalga oshiriladi. Ushbu bosqichda ta’limni tashkil etishda mahallalar, jamoat va xayriya tashkilotlari, xalqaro jamg‘armalar ham faol ishtirok etadi.
Umumiy o‘rta ta’lim to‘qqiz yillik (I-IX sinflar) o‘qishdan iborat bo‘lib, majburiy xarakter kasb etadi. Ta’limning bu turi ikki bosqichda tashkil etiladi. YA’ni: 1) boshlang‘ich ta’lim (I-IV sinflar) hamda umumiy ta’lim (V-IX sinflar). Bu bosqichda o‘quvchilar fanlar asoslari bo‘yicha muntazam bilim oladilar, ularda o‘quv-ilmiy va umummadaniy bilimlar milliy hamda umuminsoniy qadriyatlarga asoslangan ma’naviy-axloqiy fazilatlar, mehnat ko‘nikmalari, ijodiy fikrlash qobiliyati, atrof-muhitga bo‘lgan ongli munosabat shakllantiriladi. Umumiy o‘rta ta’limning yakunida o‘quvchilar davlat tomonidan tasdiqlanib, ta’lim fanlari va ular bo‘yicha olingan baholar ko‘rsatiladigan attestatga ega bo‘ladilar.
O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi ham uzluksiz ta’lim tizimidagi mustaqil tur sanaladi. U majburiy-ixtiyoriy xarakterga ega bo‘lib, umumiy o‘rta ta’lim negizida uch yil muddatda tashkil etiladi.
“Mazkur bosqich ta’limining asosiy maqsadi ishlab chiqarishning birinchi bo‘g‘inidagi tashkilotchi va ish boshqaruvchilarni, oliy toifali mutaxassislarning yordamchilarini, yuqori malaka va ko‘nikmalarni talab qiluvchi ma’lum bir turdagi ishni mustaqil bajara oluvchi o‘z ishining ustalarini bo‘lgan – texnik, agronom, boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari, feldsher, stomatolog, konsertmeyster kabi mutaxassislarni tayyorlashdan iboratdir. O‘rta maxsus ta’lim mutaxassislari qatoriga kasbiy tayyorgarlikning yuqori bosqichi talab etiladigan balet, sirk artistlari, ayrim badiiy mutaxassislar ham kiradi.
O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi 2009 yildan boshlab majburiy hisoblanib, umumiy o‘rta ta’lim maktabining bitiruvchilari xohishlariga binoan o‘qish yo‘nalishini – akademik litsey yoki kasb-hunar kollejini tanlaydilar. O‘rta maxsus kasb-hunar ta’limi bitiruvchilarni mehnat bozorida o‘z o‘rinlarini topishlari uchun aniq bir yo‘nalishda ham umumta’lim fanlari bo‘yicha bilim berib, ham kasb-hunar ta’limini beradi.
Kasb-hunar kollejlari kasb ta’limi bilan bir qatorda akademik litseylar kabi o‘rta maxsus ta’lim ham berib, bu keyinchalik yoki uzluksiz ta’limni davom ettirish, yoki bo‘lmasam mutaxassisligi bo‘yicha ish bilan shug‘ullanish imkonini beradi”.
O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi yo‘nalishi – akademik litsey va kasb-hunar kolleji o‘quvchilar tomonidan ixtiyoriy ravishda tanlanadi.
Akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida ham ta’lim davlat ta’lim standartlariga muvofiq olib boriladi. Agar akademik litseyda o‘quvchilar ularning imkoniyat va qiziqishlarini inobatga olgan intellektual jihatdan rivojlantirilsa, kasbga yo‘naltiruvchi bilim, ko‘nikma va malakalarga ega bo‘lsalar, kasb-hunar kollejlarida esa o‘quvchilarda ularning kasb-hunarga moyilliklari, bu boradagi bilim, ko‘nikma hamda malakalari chuqur rivojlantiriladi. Kasb-hunar kollejlarida o‘quvchilar bir yoki bir necha ixtisoslik bilimlarini o‘zlashtirishlari mumkin.
Mustaqillik yillarida respublikada akademik litsey va kasb-hunar kollejlarini tashkil etish, ularning kuchli moddiy-texnik ta’minotini yaratishga alohida e’tibor qaratildi.
AL va KHKning bitiruvchilariga davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi diplom beriladi. O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limini olganlikni tasdiqlovchi diplomda o‘qitilgan fanlar ko‘rsatilgan (akademik litseylar uchun) va mutaxassisligi buyicha egallagan malaka (kasb-hunar kollejlari uchun) ko‘rsatiladi.
Diplom asosida bitiruvchilar ta’limning keyingi bosqichlarida o‘qishni davom ettirish yoki egallangan ixtisos va kasb-hunar bo‘yicha mehnat faoliyati bilan shug‘ullanish huquqiga egadirlar.
Bugungi kunda respublikada 141 ta akademik litsey hamda 1396 ta kasb-hunar kollejlari faoliyat yuritayotgan bo‘lib, ularning soni umumiy hisobda 1537 tani tashkil etadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
