Urganch davlat universiteti «pedagogika va psixologiya» kafedrasi

11. Tibbiy-ma`naviy qadriyatlar. Tibbiy-ma`naviy qadri­yatlar, ilmiy qarashlar hamda amaliy-tajribaviy salohiyatni o`zida mujassam etadigan tibbiy madaniyat salomatlikni muhofaza qilish institutsional tuzilmasining shakllanishi, faoliyat yuritishi va jamiyat taraqqiyotiga mutandsib rivojlanishini ta`minlovchi, uni harakatga keltiruvchi o`ziga xos ijthnoiy mexanizmdir. Bu ikki tizim tabiiy va ijtimoiy borliqdagi o`zaro aloqador barcha murakkab tizimlar kabi izomorf mutanosiblik qonuniyati asosida rivojlanadi.
Ma`lumki, kishilik jamiyatidagi o`zgarishlar bevosita inson ma`naviyatiga bog`liq. Ma`naviy salohiyat davr ruhini anglash, unga monand faoliyat yuritish, ish natijalarini sarhisob qilish mc/.onidir. Demokratik jamiyatga xos ma`naviy yuksalish jarayonida insonning qadr-qimmati, huquq va erkinliklariga e`tibor kiKliayishi salomatlikning yuksak ijtimoiy-madaniy qadriyatga, tibhiy madaniyatning esa zarur ijtimoiy muhofaza vositasiga aylanishiga ta`sir ko`rsatadi.
Bu jarayonlarda tibbiy-aksiologik qadriyatlar alohida o`rin egallaydi. Bioetikaga taalluqli g`oyalarga e`tibor kuchayishi bilan sog`liqni saqlash institutsional tizimida yangi tuzilmalarning pay do bo`lishi ham buni tasdiqlaydi.
O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi qoshidagi etika komiteti ana shunday yangi tuzilmalardandir.
Mamlakatimizda huquqiy davlat va fuqarolik jamiyati shakllanishi tibbiy madaniyatning ham yangi taraqqiyot bosqichiga ko`tarilishiga zamin yaratdi. Jumladan, tibbiy faoliyat doirasida ahloq me`yorlari bilan tartibga solinadigan munosabatlar huquqiy norma sifatida qonunlarda aks ettirilishi, tibbiy-iqtisodiy munosabatlarni tartibga soluvchi qonun me`yorlarining yaratilishi tibbiy-madaniyatning ahamiyatini yanada oshirmoqda. Aholining kam ta`minlangan qismiga tibbiy yordam ko`rsatishga oid huquqiy me`yorlar qonunlarda aks ettirilgan tibbiy-ma`naviy qadriyatlarning yanada mustahkamlanishiga xizmat qilmoqda.
Aksiologik kontseptsiyalar. Hozirgi vaqtda qadriyatning ta-biatini xilma-xil talqin etuvchi turli aksiologik yo`nalishlar ko`payib bormoqda. Shartli ravishda aksiologik kontseptsiyalarning quyidagi turlarini ajratib ko`rsatish mumkin: obyektiv-idealistik, subyektiv-idealistik, qadriyatning naturalistik nazariyasi, transtsendental, ijtimoiy, dialekrik-marerialistik.