Urganch davlat universiteti «pedagogika va psixologiya» kafedrasi

5. Madaniy taraqqiyot bilan uyg‘unlik tamoyili ta’lim mazmunining ilmfan, texnika va texnologiyasohalarining rivoji bilan uyg‘un ravishda boyib, takomillashib borishi bilan izohlanadi. Ta’lim mazmuniga zamonaviy ilmiy bilimlar, ijtimoiy va madaniy o‘zgarishlar mohiyatini ifodalovchi tushunchalar doimiy ravishda singdirilib boriladi.
6. Insonparvarlik tamoyili bolaning shaxs sifatidagi qadr-qimmati, uning erkinligi hamda baxtli hayot kechirishini ta’minlash, uni rivojlantirishi, ijodiy imkoniyatlarini ro‘yobga chiqarishi, unga hayotda o‘z o‘rnini topishda yordam ko‘rsatishi va hokazolarni nazarda tutadi.
“Insonparvarlik” va “odamiylik” so‘zlari yunoncha humanus “odamiylik” bir so‘zdan kelib chiqqan. Insonparvarlik, odamiylik ma’naviy-axloqiy tushunchalardir. Insonparvarlik g‘oyasi antik davr faylasuflari (Suqrot, Aflotun, Arastu va boshqalar) qarashlarida ilk bor ko‘zga tashlanadi. Markaziy Osiyoda insonparvarlik g‘oyalari SHarq Uyg‘onish davrida keng rivojlandi. Abu Nasr Forobiyning fikricha, bolani eng avval o‘qimishli, saxovatli inson qilib tarbiyalash kerak, zero, salbiy nuqsonlar bolalikdan paydo bo‘ladi. SHu bois oilada tarbiyani yo‘lga qo‘yishda xato qilmaslik zarur.


Ta`lim mazmunini belgilash tamoyillari va mezonlari

1. 
   Ta`lim mazmunini fundamentallashtirish tamoyili.
   
2. 
   Ta`lim mazmunining ketma-ketlik tamoyili.
   
3. 
   Ta`lim mazmuning muntazamlilik tamoyili.
   
4. 
   Ta`lim mazmunining o`quvchilarning yosh va bilish imkoniyatlariga moslik tamoyili.
   

Fundamentallik va yo‘naltirilganlik (ta’limning hayot bilan, nazariyaning amaliyot bilan bog‘liqligi) tamoyili umumiy o‘rta ta’lim maktablaridayoq o‘quvchilar chuqur nazariy va amaliy tayyorgarlikdan o‘tadilar. Mazkur holat an’anaviy didaktikada ta’limning hayot bilan, nazariyaning amaliyot bilan bog‘liqligi kabi ifoda etiladi. Ushbu tamoyil bilimlarning ilmiyligi, to‘la va chuqur bo‘lishini ko‘zda tutadi. U shaxsdan yuksak intellektual salohiyat, fikrlash layoqatining tadqiqotchilik ko‘rinishda bo‘lishi, bilimlarini doimiy ravishda boyitib borish istagiga ega bo‘lishni talab qiladigan zamonaviy ilmiy-texnik taraqqiyotga asoslangan. Fundamental bilimlar aniq bilimlarga qaraganda sekin eskiradi, shuningdek, inson va xotirasiga emas, ko‘proq uning fikrlash layoqatiga bog‘liq bo‘ladi. Ta’limning fundamentalligi bilimlar mazmunining muntazamligi, nazariy va amaliy jihatdan o‘zaro nisbatda bo‘lishni talab etadi.