Urganch Davlat Universiteti Kimyoviy texnologiyalar fakulteti 202-oot guruh talabasi Yaqubboyeva Sarvinoz

Oqsillarni ajratib olish, ulardagi aminokislota qoldiklarini aniqlashda kimyo va molekulyar biol. fanlarining usullaridan (dializ, gelfiltratsiya, elektroforez, xromatografiya, sekve-natsiya va b.) foydalaniladi.

 Ayrim oziq moddalarni o’zida saqlaydigan oziq-ovqat mahsulotlari Odatda doimiy ravishda keng ko’lamda iste’mol qilinadigan ovqatlarga quyidagi oziqa mahsulotlari kiradi:1.Sut va sutli mahsulotlar: plastik moddalar uchun foydalaniladigan yengil o’zlashtiriluvchi oqsillar saqlaganligi, ko’plab yog’lar va mineral moddalar (ayniqsa pishloq) va ayrim hollarda katta miqdorda vitaminlar saqlaganligi sababli yuqori fiziologik qiymatga ega.
2. Tuxum, go’sht, baliq organizmni hayoti va o’sishi uchun zarur bo’lgan yuqori qiymatli oqsillarni saqlaydi, ayniqsa tuxum sarig’i va jigar ko’plab katta miqdordagi vitaminlarni va mineral tuzlarni saqlaydi.
3. Donli mahsulotlar: bu mahsulotlar faqatgina sut yoki go’sht va tuxum bilan aralashtirilgandagina yetarli miqdordagi to’la qiymatli oqsillar bilan ta’minlaydi. Ko’p miqdorda uglevodlar va mineral tuzlarni saqlaydi.
4. Sabzavotlar, mevalar, yong’oqlar: qimmatli mineral moddalarni saqlaydi, vitaminlarga boy, muhim ta’m beruvchi ahamiyatga ega, ulardan ayrimlari esa (yong’oqlar) ko’plab oqsil saqlaydi. Bu borada varaqli sabzavotlar juda qimmatli (rezavor ismaloq, ko’k piyoz va boshqalar) hisoblanadi.
5. Yog’lar va moylar: asosiy energiya manbai hisoblanadi, vitaminlarni saqlaydi va plastik hamda energetik ahamiyatga ega.
6. Qand va shirinliklar.
.
Proteinlar tanaga oziq-ovqat bilan birga etkazib beriladi.
Ularni iste'mol qilishning o'simlik va hayvonot manbalarini ajratiladi
Bu hatto oqsilning o'zi ham emas, balki oqsil parchalanishi jarayonida sintezlanadigan 22 ta aminokislota muhim ahamiyatga ega. Tana ulardan 13 tasini mustaqil ravishda qabul qila oladi, deb ishoniladi, ammo 9 ta aminokislota oziq-ovqat bilan ta'minlanishi kerak.
Ratsion uchun kunlik protein miqdorini qanday hisoblash mumkin
Biror kishi go'sht, sut, pishloq, no'xat kabi oziq-ovqatlarni iste'mol qilganda, ovqat hazm qilish tizimi birinchi navbatda oziq-ovqat oqsillarini aminokislotalarga ajratadi. Ular qon oqimiga kirib, fermentlar bilan birlashadi va organizmga xizmat qiluvchi oqsillarni hosil qiladi. Masalan, mushaklarni qurish uchun.
. Gap shundaki, ovqat hazm qilish traktida tegishli fermentlar yo'qligi sababli ba'zi turdagi oqsillar parchalanmaydi.
Shuning uchun turli xil protein mahsulotlari turlicha hazm qilinadi. Shunday qilib, tuxum tanada deyarli 95-100%, no'xat esa atigi 50-60% parchalanadi.
Kundalik protein iste'molini hisoblagan birinchi odam Maks Rubner edi. Olim anabolizm (yangi moddalarni yaratish) va katabolizm (moddalarning parchalanishi) tushunchalarini ham kiritdi. Aşınma koeffitsienti hisoblangan (to'qimalar kuniga qancha protein yo'qotadi).
Yuz yil oldin u tadqiqot olib bordi va kuniga 1 kg tana vazniga 0,3 gramm protein kerakligini aniqladi. Mahsulotlar nuqtai nazaridan, bu 70 kg vaznli odam uchun taxminan bir litr sut.
Tadqiqotlar uzoq vaqt oldin o'tkazilgan, shuning uchun ular o'z ahamiyatini yo'qotgan.