Urganch davlat universiteti iqtisodiyot fakultet iqtisodiyot kafedrasi

6. Intellektual tovarlar bozori bu bozorning maxsuz turi bo’lib, aqliy mehnat mahsuli bo’lmish tovarlar va xizmatlarning ayir-boshlanishini bildiradi.Bu bozorda sotuvchilar va xaridorlar maxsuz tovar hisoblangan ilmiy g’oyalar,texnikaviy yangiliklar,sanat va adabiyot asarlari, xilma-xil axbarotlar oldi-sotdi yuzasidan o’zaro munosabatda bo’ladilar.Intellektual bozor turli ko’rinishlarda bo’lishi mumkin.Jumladan:-ilmiy texnik ishlanmalar bozori;tasviriy sanat bozori;-musiqa bozori;-antikvar buyumlar bozori;-kino bozori;axbarot bozori va hokazo.
7.Shou-biznes(madaniy) bozor bu bozor yordamida har xil pullik tomoshalar ko’rsatish yo’li bilan baromad topiladi. Shou-biznes bozori bilan maxsuz firmalar,madaniy-musiqiy uyushmalar yoki ayrim biznesmenlar shug’ullanadi.Shou-biznesdan tushadigan daromad aholidan olinadigan tomosha haqi,firmalardan tushadigan reklama puli,tomoshabinlarga savdo-maishiy xizmat ko’rsatish haqi va boshqalardan shakllanadi.
Ayirboshlash miqiyosi jihatidan bozor quyidagi turlarga bo’linadi:
1.Mahalliy bozor bu muayyan mamlakatning davlat chegaralari doirasi bilan cheklangan shahar,tuman,viloyat hududlaridagi bozorlar hisoblanib,ulardagi tovarlar ko’lami va xilma-xilligi,eng avvalo,mahalliy qishloq xo’jaligi va sanoatning rivoji,hamda yo’nalishi bilan belgilanadi. SHuning uchun bu bozrolardagi tovarlar asosan, oziq-ovqat, keng istemol,sanoat mollari,xo’jalik va uy-joy,qurilish buyumlaridan iborat bo’ladi.
2.Regional bozor regional bozor deganda bir mamlakat doirasidagi regional o’rtasida yoki bir necha chegaradosh davlatlar o’rtasida tashkil etilgan bozor tushuniladi.Bu bozorning mahalliy bozorga nisbatan imkoniyatlari ko’p bo’lib, mol turlari ancha keng va mehnat taqsimoti chuqurligi sababli tovar almashinish ko’lami ham kengdir,chunki bu yerda bir necha regionlar qatnashadi.
3.Jahon bozori bu bozor regional bozordan farq qilgan holda, ishlab chiqarishning mamalkatlararo ixtisoslashuviga va uning shunga ko’ra bir-biriga tovar yetkazib berish zarurligiga asoslanadi.Bu bozorda turli mamlakatlar ishlab chiqaradigan tovarlarning hammasi emas, balki mamlakatlararo ayirboshlashi zarur bo’lgan turlarigina sotiladi.Binobarin,jahon bozorining tovar assortimenti cheklangan bo’ladi.Ular,asosan,asbob-uskuna,neft,ko’mir, metall,paxta,don,choy,kofe, jun,yog’och kabi tovarlar kiradi. Regional va mahalliy bozorlardagi ko’pgina tovarlar jahon bozorida bo’lmaydi.