Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev

9.2. Tovar va xizmatning iste’mol xususiyatlari, uning aholi
ehtiyojlariga moslashtirish bo‘yicha talablar
Tovar ishlatilish maqsadiga ko‘ra, asosan, iste’mol tovarlari va 
sanoat tovarlari turlariga b o ‘linadi. Iste’mol tovarlariga to ‘xtaladigan 
bo‘lsak, iste’mol tovarlari - bu shaxsiy iste’mol uchun m oijallangan 
tovarlardir. Ular kundalik talab tovarlari, dastlabki tanlov asosida olina- 
digan tovarlar, alohida talabdagi tovarlar, passiv talabdagi tovarlarga 
boiinad i.
Kundalik talab tovarlariga 
kundalik turmush uchun zaruriy oziq- 
ovqatlar, kir yuvish, tozalash vositalari, uy xo‘jaligi uchun zaruriy may- 
da tovarlarni kiritish mumkin.
Kundalik iste’mol tovarlarini iste’mol qilish intensivligiga k o ‘ra 
ulami o ‘z navbatida 3 ta quyi guruhga ajratish mumkin:
• doimiy ehtiyojdagi asosiy tovarlar (non, xo ‘jalik sovuni);
• impulsiv tarzda sotib olinadigan tovarlar (saqich, gazeta);
• favqulodda holatlar uchun xarid qilinadigan tovarlar (zont).
Dastlabki tanlov asosidagi tovarlar 
safiga: mebel, kiyim-kechak,
uy-ro‘zg‘or uchun elektr jihozlari kiradi va u xaridorlami qiyoslashni, 
narx, moda, dizayn jihatidan tanlovda bir muncha mulohaza yuritishni 
talab qiladi. Ushbu tovarlar:
• o ‘xshash tovarlar (sifat jihatdan bir-biriga yaqin, lekin dizayn, 
narxi bo ‘yicha farqlanadi);
• alohida ko‘rinishdagi tovarlar (rangi, fasoni, navi jihatidan).
Alohida talabdagi tovarlar 
- muayyan turdagi iste’molchilami
o'zining alohida iste’mol xususiyatlari orqali jalb qiluvchi tovarlar 
turkumi. Alohida talabdagi tovarlarni izlab topish uchun xaridor k o ‘p 
vaqt sarflaydi va mijoz ulami o ‘zi uchun zamr deb hisoblaydi. Odatda, 
bunday turdagi tovar iste’molchilari boshqa o ‘rinbosar tovarlarga nis­
batan befarq bo ‘ladilar. Misol uchun, agar siz maxsus brenddagi sho- 
koladni xarid qilmoqchi bo'lsangiz, boshqa turdagi muqobil variantlar- 
dan voz kechasiz. Alohida talabdagi tovarlar boshqa turdagi tovarlardan 
narxining nisbatan yuqoriligi bilan ham ajralib turadi.