Urganch Davlat Universiteti Filologiya fakulteti 205-gurux “Filologiya tillarni o’qitish”

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

Urganch Davlat Universiteti
Filologiya fakulteti
205-gurux “Filologiya tillarni o’qitish”
yo’nalishi talabasi Shomurodova Mohiraning
Hozirgi o’zbek adabiy tili fanidan tayyorlagan

KURS ISHI

Mavzu:O’zbek tilida so’z shakllari.
Topshirdi: Shomurodova M
Qabul qildi: Ro’zimova G
Baholash: ____________________
Urganch-2022

MUNDARIJA

I.Kirish…………………………………………………………………….3
II.Asosiy qism.
O‘zbek tilida so‘z yasalishi hodisasi va kompozitsiya usuli
1.1. O‘zbek tilida so‘z yasalish tiplari va strukturasi…………………………7
1.2. Qo‘shma so‘z yasalish modellari………………………………………...20
1.3. Qo‘shma so‘z qismlari orasidagi munosabatlarning
ifodalanishi……………………………………………………………………23
III.Xulosa …………………………………………………………………….27
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati…………………………………………29


KIRISH
Kurs ishing dolzarbligi. Mustaqillikka erishgandan keyin mamlakatimizning turli jabhalarida jamiyat taraqqiyotida ijobiy o‘zgarishlar o‘z natijasini bermoqda. Jumladan, filologiya sohasidagi o‘zgarishlar, xususan, tilshunoslikda o‘zbek tili grammatikasini sistem-struktur, ya’ni tilga substansial (zotiy) hodisa sifatida yondashuv olimlarning diqqat-e’tiborida bo‘lib kelmoqda.
Bunda tilshunosligimizda rus tilshunosligi qoliplari asosida shakllangan va rivojini
kutayotgan masalalar yangi qolip asosida o‘rganila boshlandi. Tilni yangi sistem-
struktur metod asosida o‘rganish uning barcha sohalarida, shu jumladan, so‘z
yasalishi tizimida ham o‘z natijasini bermoqda. Mazkur kurs ishimiz ham an’anaviy hamda yangicha qarashlarga tayangan holda o‘zbek tilining so‘z yasalishi tizimi,
xususan, kompozitsiya usulida so‘z yasalishi hodisasini atroflicha o‘rganishga
bag‘ishlanadi. Bunda so‘zni qo‘shish orqali, ya’ni kompozitsiya usullarida so‘z
yasalishi misollar yordamida dallilab beriladi. Shuningdek, hozirgi kunda so‘z
yasalishining mazkur usuli bo‘yicha so‘z yasalishi haqidagi munozarali qarashlar,
bu asosda hosil qilingan qo‘shma so‘zlar esa aslida so‘z birikmasi ekanligi, nutqiy
vaziyat bilan bog‘liq shunday ishlatilishi kabi munozaralar ham kuzatuvga olindi.
Mana shu jihatlar hozirgi o‘zbek adabiy tilida so‘z yasalishi, jumladan, so‘z
qo‘shish usuli bo‘yicha mavzuning dolzarb ekanligidan dalolat beradi.