Urganch davlat universiteti Filologiya fakulteti 198-guruh talabasi Qo`ziboyeva Gulnozaning O`zbek adabiy tanqidchiligi tarixi fanidan mustaqil ta` lim mashg`uloti

Chunki birinchi holda zarar asosan insonning o‘ziga va nisbatan ozchilikka, ikkinchisida esa aksariyat holda atrofdagilarga va ko‘pchilikka keladi. Zulmatga xizmat qiladigan asarlar o‘quvchi ongini buzuvchi asarlardir. Bugungi zamondosh uchun yorug‘ asarlar suv bilan havodek zarur. Insoniyatning iymonu e’tiqoddan mahrum qismi shundog‘am umidsizlik degan botqoqqa cho‘kib borayapti. Shunday bir paytda bashar ahliga bir qatim nur ilinish ijodkorlarning muqaddas burchi emasmi!?

Biz ko‘pincha “tayyor” asarlarni o‘qishga moyil bo‘lamiz. Va “tayyor” qarashlarga suyanib, ustiga ustak, xuddi Amerika kashf qilgan kabi asarni maqtay ketamiz. Hech kim bilmasa, sezmasa, o‘sha fikrlarni o‘zimizniki ham qilib olamiz. Chunki ustozimiz Tal’at Solihov aytganidek: “bizning tafakkurimiz dangasa”. Fikr yuritishdan qochamiz, unga bo‘ynimiz yor bermaydi. Xuddi do‘konlardan yarimtayyor mahsulotlarni olib, uyga kelib, elektrisitgichda apil-tapil ilitib og‘zimizga solayotganimiz kabi ijtimoiy-ma’naviy intilishlarimiz bobida ham o‘sha tayyor qarashlarga tobemiz: bizgacha aytilgan mulohazalar qoliplari doirasidan chiqib ketolmaymiz. Kundaligimga qachonlardir shunday fikrni qoralab qo‘ygan ekanman: “Biz qoliplarga ko‘ra yashaymiz. Har doim, har bir harakatimiz qoliplarga rioyadir. Aslida, tabiatimiz va vijdon amrimizga quloq osish bizni ruhiy iztiroblardan saqlar edi. Lekin biz “odamlar nima deydi?”, deb o‘zimizni yana qoliplar ichiga yashiramiz. Hayot ham shunga yarasha jazolaydi — biz qoliplar ichra ko‘rinmay ketamiz”.

Biz ko‘pincha “tayyor” asarlarni o‘qishga moyil bo‘lamiz. Va “tayyor” qarashlarga suyanib, ustiga ustak, xuddi Amerika kashf qilgan kabi asarni maqtay ketamiz. Hech kim bilmasa, sezmasa, o‘sha fikrlarni o‘zimizniki ham qilib olamiz. Chunki ustozimiz Tal’at Solihov aytganidek: “bizning tafakkurimiz dangasa”. Fikr yuritishdan qochamiz, unga bo‘ynimiz yor bermaydi. Xuddi do‘konlardan yarimtayyor mahsulotlarni olib, uyga kelib, elektrisitgichda apil-tapil ilitib og‘zimizga solayotganimiz kabi ijtimoiy-ma’naviy intilishlarimiz bobida ham o‘sha tayyor qarashlarga tobemiz: bizgacha aytilgan mulohazalar qoliplari doirasidan chiqib ketolmaymiz. Kundaligimga qachonlardir shunday fikrni qoralab qo‘ygan ekanman: “Biz qoliplarga ko‘ra yashaymiz. Har doim, har bir harakatimiz qoliplarga rioyadir. Aslida, tabiatimiz va vijdon amrimizga quloq osish bizni ruhiy iztiroblardan saqlar edi. Lekin biz “odamlar nima deydi?”, deb o‘zimizni yana qoliplar ichiga yashiramiz. Hayot ham shunga yarasha jazolaydi — biz qoliplar ichra ko‘rinmay ketamiz”.