Urganch davlat universiteti bioinjeneriya va oziq-ovqat xavfsizligi fakulteti «biotexnologiya»

Beauveria 
avlodiga mansub zamburug‘lardan preparatlar olish 
ularning 
B.bassiana vuill 
(60 dan ortiq turdagi xasharotlarni nobud qiladi) va 
B.tenella Del
(10 dan ortiq turdagi xasharotlarni nobud qiladi) turlari asosida sanoat 
miqyosidapreparatlarni ishlab chiqarishga asoslangan. 
Hozirgi paytda 
B. bassiana (Bals) Vuil 
ni gafolitseti konidiosporasini 
tashkilqiluvchi zamburug‘li entomopatogen preparat-boverin ishlab chiqarish keng 
yilgaqiyilgan. 
Tayyor holdagi bu preparat oq yoki kremsimon kirinishidagi poroshok bilib, 
1 gr preparatda 1,5 dan 6 mlrd. gacha konidiosporalar mavjud. Sporalar bilan bir 
qatordaboverin faolligi zamburug‘da sintez qilinadigan toksin- boveritsin bilan 
hambelgilanadi. 
Bu 
preparatni 
qillash 
dexqonchilikda 
qillaniladigan 
kimyoviypreparatlarni 90% gacha qisqartirishga imkon beradi. SHu bilan birga 
preparatinsonlar, issiq qonli hayvonlar uchun zararsizdir. 
Boverinni sanoat asosida olish uchun ishlab chiqarish shtammini ham suyuq 
ozuqada, ham qattiq oziqa muhitida istirish mumkin. Konidiosporalar ishlab 
chiqarishda texnologik-iqtisodiy kirsatkichlar suyuqoziqada istirish bilan qattiq 
oziqa yuzasida istirish usullarida deyarli ixshash biladi.Biroq, konidiosporalarni 
suyuq oziqa fazasida istirish orqali olish oddiy ish emas,buning iziga xos texnik 
noqulayliklari mavjud. 
 
B. bassiana Vuill 
zamburug‘ini suyuqlik usuli orqali istirilganda ular 
vegetativekipayib, havo konidiosporalardan farq qiluvchi gonidiya (blastospora, 
silindraspora) deb nomlanuvchi gifali tana hosil qiladi. Hashoratlarga ta’siri 
yuzasidan gonidiyalar, konidiyalardan qolishmaydi, ammoishlab chiqarish 
sharoitida gonidiyalar asosida yuqori faollikka ega preparatlar olishimkoni yiq, 
chunki ular konidiylarga nisbatan quritish bosqichidagi yuqori haroratga o’ta 
darajada sezgir va chidamsizdir. Ananaviy yuqori haroratda purkab quritgich 
moslamalarda boverin ishlab chiqarishda preparatlar quritilganda 90%gonidiospora 
va 20−50% konidiospora nobud biladi. SHuning uchun quritilgandansing sporalar 
yashovchanligi va ularning virulentligiga kira boverin ishlab chiqarishda e’tibor 
konidiospora miqdorini maksimal darajada olishga yo`naltirilgan. 

---