Urdu tabiiy fanlar fakulteti biologiya yo‘nalishi 401-guruh talabasi abdullayeva dilafruzning o‘simliklarning fiziologik faol moddalari fanidan mustaqil ishi

Organik kislotalar o’simliklar tarkibida uchraydigan boshqa muhim birikmalar — uglevodlar va oqsillar kabi juda keng taqalgan moddalar hisoblanadi. Ular o’simliklarning hamma qismida: urug’i, bargi, ildizlarida, gulida va mevalarida uchraydi. Nordon mevalar tarkibida organik kislota­lar erkin holda va qisman nordon tuzlar sifatida uchraydi. Ba’zi o’simliklar bargida, masalan, rovoch, otquloqning barglarida va poyasida erkin organik kislotalar yoki ularning nordon tuzlari ko’p to’planadi. O’simliklarning turli qismlarida uchraydigan organik kislotalar miqdori bir xil emas.

• Organik kislotalar o’simliklar tarkibida uchraydigan boshqa muhim birikmalar — uglevodlar va oqsillar kabi juda keng taqalgan moddalar hisoblanadi. Ular o’simliklarning hamma qismida: urug’i, bargi, ildizlarida, gulida va mevalarida uchraydi. Nordon mevalar tarkibida organik kislota­lar erkin holda va qisman nordon tuzlar sifatida uchraydi. Ba’zi o’simliklar bargida, masalan, rovoch, otquloqning barglarida va poyasida erkin organik kislotalar yoki ularning nordon tuzlari ko’p to’planadi. O’simliklarning turli qismlarida uchraydigan organik kislotalar miqdori bir xil emas.

Fenollar o’simliklar olamida keng tarqalgan xilma-xil moddalarni o’z ichiga oladigan katta gruppani tashkil qiladi. Tarkibida bitta yoki bir nechta gidroksil gruppa tutuvchi aromatik yoki benzol halqa bulishi fenollarga xos umumiylikdir.Barcha fenol birikmalari fenol (C6H5OH)ning hosilalari hisoblanadi. Benzol halqada ikkita va undan ortiq gidroksil gruppa tutuvchi birikmalar polifenollar deb ataladi.

• Fenollar o’simliklar olamida keng tarqalgan xilma-xil moddalarni o’z ichiga oladigan katta gruppani tashkil qiladi. Tarkibida bitta yoki bir nechta gidroksil gruppa tutuvchi aromatik yoki benzol halqa bulishi fenollarga xos umumiylikdir.Barcha fenol birikmalari fenol (C6H5OH)ning hosilalari hisoblanadi. Benzol halqada ikkita va undan ortiq gidroksil gruppa tutuvchi birikmalar polifenollar deb ataladi.

Ko’pchilik yuksak o’simliklar tarkibida ba’zi bakteriyalar va boshqa mikroorganizmlarning o’sishini, ko’payishini to’xta­tuvchi va hatto ularni nobud qiluvchi maxsus antibiotik mod­dalar bo’ladi. Bu antibiotiklarni birinchi bo’lib B. P. Tokin aniqlagan va ularga fitontsid (Phyton — o’simlik coedere — o’ldirish) deb nom bergan. Fitontsidlar o’simliklar hayotida muhim ahamiyatga ega bo’lgan moddalar hisoblanadi va ulardagi tabiiy immunitet hosil qiluvchi faktor bo’lib xizmat qiladi. Ko’pchilik uchuvchan fitontsidlar o’simliklarni zararkunanda hasharotlardan saqlaydi.

• Ko’pchilik yuksak o’simliklar tarkibida ba’zi bakteriyalar va boshqa mikroorganizmlarning o’sishini, ko’payishini to’xta­tuvchi va hatto ularni nobud qiluvchi maxsus antibiotik mod­dalar bo’ladi. Bu antibiotiklarni birinchi bo’lib B. P. Tokin aniqlagan va ularga fitontsid (Phyton — o’simlik coedere — o’ldirish) deb nom bergan. Fitontsidlar o’simliklar hayotida muhim ahamiyatga ega bo’lgan moddalar hisoblanadi va ulardagi tabiiy immunitet hosil qiluvchi faktor bo’lib xizmat qiladi. Ko’pchilik uchuvchan fitontsidlar o’simliklarni zararkunanda hasharotlardan saqlaydi.