Uo‘K: 62(075) kbk

13.13-rasm. O‘zak chokning sirti:
a – botiq; b – biroz qavariq; d – juda qavariq (strelkalar bilan payvand­ lanmay qolishi ehtimoli bo‘lgan joylar ko‘rsatilgan).

Payvandlash zonasini oxirgi qatlamni yotqizish yo‘nalishida kuzatib turishni osonlashtirish uchun oxirgidan oldingi qatlam

qirralar atrofida shunday yotqiziladiki, uning sirti payvandlana- digan qirralardan 1—1,5 mm past bo‘ladi (13.14-rasm).


13.14-rasm. Ishlangan qirralarni to‘ldirish sxemasi.

Oxirgi qatlam qirralarga nisbatan 2—3 mm qalinroq, eni esa qirralarning ishlangan eniga qaraganda 2—3 mm ortiq qilina- di. U eritib yopishtirilgan metaldan asosiy metalga ravon o‘tgan bo‘lishi kerak.

Gorizontal tutashma joylarni payvandlash. Quvurlarning gori- zontal tutashmalarini yig‘ishda pastki quvurning qirrasini bata- mom olib tashlashning hojati yo‘q, faqat uni 10—15° burchakka ochilsa bas, bu sifatga ta’sir qilmagan holda payvandlash jarayonini yaxshilaydi (13.15-rasm, a). Muhim bo‘lmagan quvur uzatmalarni yig‘ishda pastki quvurda faska mutlaqo olinmaydi (13.15-rasm, b).



13.15-rasm. Mas’uliyatli (a) va mas’uliyatsiz (b) quvur uzatmalar- ning gorizontal birikma yuzalarining qirralarini ishlash va payvandlash sxemasi (d); raqamlar bilan qatlamlarni yotqizish tartibi ko‘rsatilgan.

Gorizontal tutashadigan joylarni payvandlashning eng yaxshi usuli kichik kesimli alohida valiklar bilan payvandlashdir. Bi- rinchi valik chokning uchiga (13.15-rasm, d) diametri 4 mm li elektrodlar bilan (tok kuchi 160—190 A), ularni qaytma-ilgari- lama harakat qilib yotqiziladi, bunda tutashadigan joyning ich- karisida balandligi 1—1,5 mm li nozik valik hosil qilinishi shart.

Birinchi valik (qatlam)dan keyin uning sirti tozalanadi. Ikkinchi valik birinchi valikni biroz qoplab turadigan qilib yotqiziladi, bunda elektrod qaytma-ilgarilama harakat qildiriladi va pastki qirraning chetidan yuqorigi qirraning chetiga qarab biroz tebratib turiladi. Payvandlash birinchi qatlam (valik) yo‘nalishida bajari- ladi. SO‘ngra tok 250—300 A gacha oshiriladi va uchinchi valik diametri 5 mm li elektrodlar bilan payvandlanadi, bu esa pay- vandlash unumini oshiradi. Uchinchi valik birinchi valik yo‘nali- shiga teskari yo‘nalishda yotqiziladi. U ikkinchi valik enining 70 foizini qoplab turishi kerak. To‘rtinchi valik ham shu yo‘nalishda yotqiziladi, lekin u uchinchi valik bilan yuqorigi qirra orasidagi chuqurlikka joylashtiriladi.
Quvurning tutashadigan joyini uch qatlamdan ortiq qatlam bi- lan payvandlashda, uchinchi qatlamdan boshlab, keyingi har qaysi qatlam oldingisiga qaraganda teskari yo‘nalishda bajariladi. Dia- metri 200 mm gacha bo‘lgan quvurlar yaxlit chok yotqizib, diametri 200 mm dan ortiqlari teskari-bosqichli usulda payvandlanadi.