Uo‘K: 62(075) kbk

Legirlovchi elementlarning belgilanishi

6.1-jadval

Nomi	Elementning Mendeleyev davriy sistemasidagi shartli belgisi	Metalni markalashdagi belgisi
Azot	N	A*
Niobiy	Nb	Б
Volfram	W	Â
Marganets	Mn	Г
Mis	Cu	Д
Selen	Se	Е
Kobalt	Co	K
Molibden	Mo	M
Nikel	Ni	Í
Bor	B	Р
Kremniy	Si	С
Titan	Ti	T
Vanadiy	V	Ф
Xrom	Cr	X
Aluminiy	Al	Ю

* Yuqori legirlangan po‘latlarda belgi oxirgi markasini qo‘yish mumkin emas.

Chiqarilgan har qaysi sim partiyasida sertifikat bo‘lishi ke- rak. Unda sim qaysi zavodda ishlab chiqarilgani, simning nomi va po‘lat markasi, po‘latning kimyoviy tarkibi, sinash natijalari, vazni va boshqa zarur ma’lumotlar ko‘rsatiladi.

O‘zini-o‘zi himoya qiladigan, ya’ni yaxlit legirlangan sim bi- lan himoya muhitsiz (ochiq yoy bilan) payvandlash usuli ishlab

chiqilgan va muvaffaqiyat bilan qo‘llanmoqda. Bu usul uchun qo‘llanadigan maxsus elektrod simlari metalining tarkibida qay- taruvchi va turg‘unlashtiruvchi elementlar bo‘ladi. Payvandlashda marganets va kremniyning kuyib ketishi ularning sim metalidagi miqdori ko‘pligi hisobiga kompensatsiyalanadi. Elektrod simidagi aluminiy, titan, sirkoniy va seriy payvandlash vannasining yaxshi oksidsizlanishini ta’minlaydi va shlakka o‘tib ketuvchi birikma- lar hosil qiladi. Bundan tashqari, bu elementlar azotning ta’siri- ni neytrallaydi. Seriy va sirkoniyning kiritilishi chok metalining zarbiy qovushqoqligini va plastikligini oshiradi. Ular shuningdek, payvandlash jarayonining barqaror bo‘lishiga va metalning kam- roq sachrashiga ko‘maklashadi. Bu usul bilan karbonat angid- rid gazi muhitida to‘g‘ri qutbli o‘zgarmas tok bilan payvandlash mumkin, bu esa eritib qoplash koeffitsientini hamda payvand- lash unumdorligini ancha oshirishga imkon beradi. Bu usulda payvandlash uchun Câ–20ÃCÒÞA va Câ–15ÃCÒÞÖÀ rusumli simlar ishlatiladi.