Uo‘K: 53(072) kbk

6.146. Zigzag 
(kontakt simi)
 (Z.) (fransuzcha – siniq chiziq) – Зигзаг 
контактного провода
– Zigzag 
of the contact wire
-
kontakt osmasining 
kontakt simi fiksatori o‘rnatilgan joyida kontakt simi o‘qining egilishi 
(kontakt tarmog‘i simini elektr harakat tarkibi tok qabul qilgichi o‘qiga 
nisbatan siljishi). T.y.ning to‘g‘i chiziqli uchastkasida Z. odatda yo‘l o‘qining 
navbati bilan avval bir tomoniga, so‘ngra esa ikkinchi tomoniga bir tekis 
siljishi, egri chiziqli t.y. uchastkalarida esa tashqi tomonga siljishi hisobiga 
hosil qilinadi. Kontakt tarmog‘i tayanchlaridan yo‘l o‘qi tomon yo‘nalgan 
Z. qismi 
qo‘shiluvchi(musbat)
, yo‘l o‘qidan tayanchlarga tomon 
yo‘nalgan Z. qismi esa 
ayiriluvchi(manfiy)
ded ataladi. Kontakt tarmog‘i 
simini zigzagsimon ko‘rinishida osilishi uning to‘g‘i chiziq ko‘rinishida 
osilishiga nisbatan kontakt qo‘yilmasi ishlash muddatini keskin uzaytiradi. 

---

336
Z. 
kengligi 
bir tomondan tok qabul qilgich polozining ishchi qismi, ikkinchi 
tomondan tayanchlararo masofani sezilarli darajada kamaytirmaslik 
(
Shamolga barqarorlik
qismiga qarang!) bilan cheklangan. Respublikamiz 
t.y. transporti tizimida Z.ning nominal (tok qabul qilgich o‘qidan, ya’ni 
uning polozi o‘rtasidan boshlanadigan) o‘lchami t.y.ning to‘g‘i chiziqli 
uchastkasi uchun 0,3 m, unung egri chiziqli uchastkalarida esa – 0,4 m, 
ruxsat etilgan maksimal qiymati esa – 0,5 m ni tashkil etadi. Ikkita kontakt 
simli kontakt tarmog‘ida ushbu o‘lcham yo‘l o‘qidan chetda joylashgan 
simdan hisoblanadi. Chet el mamlakatlari t.y. tizimlarida Z. o‘lchami to‘g‘i 
chiziqli uchastka uchun 0,15 dan 0,4 m gacha etib belgilangan. Kontakt 
tarmog‘i rejasida Z. natijasida simni tok qabul qilgich o‘qidan boshlab 
tayanchlararo masofanining boshqa nuqtasiga siljishi simni chetlashishi deb 
ataladi.
T.y.ning egri uchastkalarida Z. egri chiziq radiusi va tayanchlararo oraliq 
uzunligiga bog‘liq ravishda 6.15- jadvalda keltirilgan qiymatlar asosida 
amalga oshiriladi.
6.15- jadval 
Egri chiziq 
radiusi, m 
Tayanchlararo oraliq uzunligi(m)ga to‘g‘ri keladigan kontakt sim zigzag, 
mm 
30 
35 
40 
45 
50 
55 
60 
65 
70 
300 
-350 
-400 -400* 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
-350 
-400 -400* 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
500 
-250 
-300 -350* -400* 
- 
- 
- 
- 
- 
-250 
-300 -350* -400* 
- 
- 
- 
- 
- 
800 
-150 
-200 
-250 
-300* -350* -400* -400* 
- 
- 
-150 
-200 
-250 
-300* -350* -400* -400* 
- 
- 
1000 
-100 
-150 
-200 
-250 
-300* -350* -400* -400* 
- 
-100 
-150 
-200 
-250 
-300* -350* -400* -400* 
- 
1200 
-300 
-100 
-150 
-200 
-250 
-300* -350* -400* -400* 
-300 
-100 
-150 
-200 
-250 
-300* -350* -400* -400* 
1500 
-300 
-300 -300 
-150 
-200 
-250 
-300* -350* -400* 
+150 +100 
0 
-150 
-200 
-250 
-300* -350* -400* 
2000 
-300 
-300 
-300 
-300 
-300 
-200 
-250 
-300* -300* 
-200 
+150 
+100 
+500 
0 
-200 
-250 
-300* -300* 
3000 
-300 
-300 
-300 
-300 
-300 
-300 
-300 
-300 
-300* 
+300 +250 
+200 
+200 
+150 
+150 
+100 
+50 
0* 

---

337
Eslatma: 1. Suratda - bitta tayanch oldidagi, maxrajda - unga yondosh bo‘lgan 
tayanch oldidagi zigzag qiymati. 2. * - yoppasiga qurilishlar qilingan, o‘rmonli mavzelar 
va chuqurligi 7 m dan orrtiq bo‘lgan xandak joylar uchun, boshqa joylarda bunday 
tayanchlararo oraliq uzunligi ruxsat etilmaydi. 3. Jadval katakchalaridagi chiziqchalar 
ularga tegishli egri chiziq radiuslarida bunday tayanchlararo oraliq uzunligi ruxsat 
etilmaydi.
Ikkita kontakt simli kontakt tarmog‘ida fiksirlangan nuqtalarda similar 
bir-biridan 40-60 mm masofada joylashtirilishi lozim. Ikkilangan kontakt 
simlari rombsimon joylashtirilganda zigzag tayanch oldida 
±300 𝑚𝑚
bo‘lishi 
kerak, ko‘pi bilan 
±400 𝑚𝑚
ga ruxsat etiladi. Kontakt simlarini o‘rnatilgan 
qiymatlaridan og‘ishi 
±30 𝑚𝑚
dan, poyezdlar harakati tezligi 161-250 km/s 
bo‘lganda esa 
±20 𝑚𝑚
dan oshmasligi lozim. Tayanch oldida kontakt 
simining tok qabul qilgich o‘qidan maksimal zigzagi fiksatorning gorizontal 
va vertikal yo‘nalishlardagi siljishini hisobga olgan holda to‘g‘ri chiziqli t.y. 
uchastkalarida 400 mm, egri chiziqli t.y. uchastkalarida esa 500 mm dan 
oshmasligi kerak. Kontakt simining tayanchlararo oraliqda tok qabul qilgich 
o‘qidan og‘ishi elektrlashgan t.y. joylashgan hududda belgilangan maksimal 
shamol tezligi va t.y. ostidagi yer ko‘tarmasi(насыпь) yuzasi va ko‘tarma 
balandligi uchun to‘g‘ri chiziqli t.y. uchastkalarda 500 mm dan, egri
chiziqli t.y. uchastkalarida esa 450 mm dan oshmasligi lozim.