Uo‘K: 53(072) kbk

6.12. Fiksator 
(kontakt simi)
(F.)
– Фиксатор 
контактного провода
- 
The clamp
wire of the contact network - kontakt simi holatini tok qabul 
qilgich o‘qiga nisbatan gorizontal tekislikda fiksirlovchi qurilma bo‘lib, u t.y. 
kontakt osmasi kontakt simi zigzagini hosil qilish uchun mo‘ljallangan. 
T.y.ning relslar boshchasi sathi turlicha bo‘lgan egri chiziqli uchastkalarida 
tok qabul qilgich o‘qi yo‘l o‘qi bilan mos tushmaydi. F. 
bo‘g‘imsiz
yoki 
bo‘g‘imlangan
bo‘ladi.
Bo‘g‘imsiz fiksator kontakt simini tok qabul qilgich o‘qidan tayanchga 
tortib turuvchi (tortuchi fiksator) yoki tayanchdan tortib turuvchi (siquvchi 
fiksator) bitta sterjendan tashkil topgan bo‘lib, u mamlakatimiz elektrlashgan 
t.y.lar uchastkalarida juda kam (masalan, kontakt osmasining ankerlanadigan 
shoxobchalarida, havo strelkalarida) qo‘llaniladi, chunki, bunday 
fiksatorlarda tok olishni qiyinlashtiruvchi “qattiq nuqta” hosil bo‘ladi.
Bo‘g‘imlangan fiksator quyidagi uchta elementdan tashkil topgan: 
asosiy sterjen, ustun 
va
qo‘shimcha sterjen
. Qo‘shimcha sterjen uchida 
kontakt simini fiksirlovchi qisgich qotiriladi. To‘g‘ri bo‘g‘imlangan F.
(6.6-rasm, 
a
) fiksator izolyatoriga qotiriladigan va ikkita tor bilan zanjirli 
kontakt osmasiga osiladigan asosiy sterjenga ega. Asosiy sterjen massasi 
kontakt simiga ta’sir ko‘rsatmaydi va u faqat fiksirlovchi qisgichli 
qo‘shimch sterjen massasining bir qismi ta’sirida bo‘ladi. Yuklanishning 
kamligi tok olish sifatini oshiradi. Qaytuvchi bo‘g‘imlangan F. (6.6-rasm, 
b
) 

---

253
uzun asosiy sterjenga ega bo‘lib, ular t.y.ning to‘g‘ri chiziqli uchastkalarida 
kontakt simining zigzagi tayanchdan yo‘nalgan holatlarda hamda egri chiziqli 
t.y. ichki tomonida qo‘llaniladi. Ustunning teshikli quloqchasida po‘lat 
tasmali qo‘shimcha sterjen sharnirli qotiriladi. Sterjenlar shunday 
egiltirilganki, bunda tok qabul qilgich kontakt simiga ma’lum bosim bilan 
ta’sir ko‘rsatgan holatda o‘tganda ham uning ishonchli o‘tishi ta’minlansin. 
Mamlakatimiz t.y.larida barcha rusumdagi osmalar uchun qo‘llaniladigan 
qo‘shimcha sterjenlar uzunligi (kompensatsiyalangan osmalar uchun bu 
sterjenlar uzunligini kaltaroq yasash mumkin bo‘lsa-da) 1200 mm ni tashkil 
etadi. Tasmali qo‘shimcha sterjjen uchida shtift yordamida kontakt simini 
fiksirlovchi qisgich qotiriladi. Kontakt simi ikkita bo‘lganda ustunda ikkita 
qo‘shimcha sterjen o‘rnatiladi. 
6.6-rasm. Kontakt simi bo‘g‘imlangan fiksatori:
a
- to‘g‘ri; 
b 
– qaytuvchi; 1- 
kontakt simi; 2 - qo‘shimcha sterjen; 3 - asosiy sterjen; 4 – ikkilangan torlar; 5 – fiksator 
ustuni; 6 – fiksator izolyatori; 7 – fiksator kronshteyni; 8 – ushlab turuvchi tros; 9 – 
konsol. 
Kichik radiusli egri chiziqli t.y.lar tashqi tomonida tasmasimon elastik 
qo‘shimcha sterjen ko‘rinishidagi F.montaj qilinadi va u tros va izolyator 
orqali fiksatorli kronshteyn, fiksatorli ustun yoki bevosita tayanchga 
mahkamlanadi. Fiksirlovchi trosli elastik poperechinalar va qattiq 
poperechinalarda odatda tasmali F. qo‘llaniladi. Bu F. fiksirlovchi troslarda 

---

254
o‘rnatilgan quloqchali qisgichlarda sharnirli qotiriladi. Uzoq chet ellaarda 
fiksatorlarning turli rusumlaridan foydalaniladi.