Uo‘K: 53(072) kbk

5.133. 15 kV tortish tizimi
-
Тяговая система 15 kВ - Traction 
system 15 kV – 
15 kV kuchlanishli va 
(25) Hz chastotali o‘zgaruvchan 
tok elektr ta’minoti tizimi.Bu elektr tortish tizimining o‘zgarmas tok elektr 
3
2
16

---

236
tortish tizimidan afzalligi 50 Hz chastotali o‘zgaruvchan tok elektr tortish 
tizimi afzalligiga o‘xshash: kontakt tarmog‘idagi kuchlanishning nisbatan 
yuqoriligi hisobidan tortuvchi nimstansiyalar orasidagi masofani (40-60 
kmgacha) uzaytirish va kontakt tarmog‘i simi ko‘ndalang kesimi yuzasini 
kamaytirish imkoniyati mavjudligi. 
Past chastotali (ko‘pgina chet el mamlakatlarida 
va 25 Hz) bir 
fazali o‘zgaruvchan tok elektr tortishda tortuvchi motorlar sifatida tortish 
xarakteristikalari o‘zgarmas tok motorlari tortish xarakteristikalariga yaqin 
bo‘lgan kollektorli motorlardan foydalaniladi. Bu motorlar qismalaridagi 
kuchlanishni 
rostlash 
ham 
sanoat 
chastotali 
motorlardagi 
singari 
elektrovozlardagi transformator transformatsiya koeffitsiyentini o‘zgartirish 
hisobiga amalga oshiriladi. 
Kollektorli motorlar quvvat koeffitsiyenti kichik (0,8-0,88) bo‘lib, elektr 
harakat tarkibini harakatga keltirish paytida undan ham kam (0,3-0,4). 
Buning natijasida butun tizim quvvat koeffitsiyenti nisbatan kichik (0,6) 
bo‘ladi. Bundan tashqari, tortish tarmog‘ining aloqa liniyasiga ta’siri sezilarli 
darajada yuqori va energiya rekuperatsiyasi nisbatan murakkab. 
Past chastotali bir fazali o‘zgaruvchan tok tortish tizimini elektr 
energiyasi bilan ta’minlashda quyidagi ikkita sxemadan foydalaniladi: 
1) temir yo‘l ehtiyoji uchun maxsus qurilgan past chastotali elektr 
stansiyasidan ta’minlash sxemasi; 
2) tuman nimstansiyalarida o‘rnatilgan past chastotali maxsus 
agregatlardan ta’minlash sxemasi.