Uo‘K: 4(100) (075) kbk: 63. (0) R-17 Rajabov, Ravshan Jahon tarixi

2. Davrlashtirish. Hindistonda olib borilgan arxeologik qa-

zishmalar bu hududda odamlar eng qadimgi davrlarda yasha-

ganidan dalolat beradi. Hozirgi Pokiston va Hindistonning turli 

hududlarida ilk paleolit madaniyatlari topildi. Xo‘jalik, mehnat 

qurollarining rivojlanishi bu hududlarda ijtimoiy munosabatlar 

paleolitdan mezolit va neolitga o‘tishga olib keladi. XX asrning 

70-yillarida Pokistonning Mehrgard hududida fransuz arxeologi 

J. F. Jarij o‘tkazgan arxeologik qazishmalar mahalliy madani-

yatlar neolit davrigacha uzoq vaqt tizimli rivojlanganini ko‘rsat-

di. Bu ilgari fanda mavjud bo‘lgan qarashlar Hindistonda neolit 

boshqa Sharq hududlariga nisbatan kech boshlangan degan 

tushunchaning asossizligini ko‘rsatdi. Hindistonda o‘troq deh-

qonchilikning neolit manzilgohlari mil.avv. VII ming yillikdan 

shakllangan. Bu davrda aholi donli ekinlarni ko‘p ekib, yirik 

shoxli qoramollarni xonakilashtiradi. O‘rta Osiyo va Eron bilan 

madaniy aloqaga kirishadi. Shu davrlardan Hindiston qadimgi 

Sharq sivilizatsiyasining eng birinchi madaniyatlari qatoridan 

o‘rin oladi. Janubiy Osiyoning qadimgi tarixi quyidagi davrlarga 

bo‘linadi: 

1. Eng qadimgi hind sivilizatsiyasi. Taxminan mil.avv. XXIII–

XVIII asrlar bilan belgilanadi (ilk shaharlar, davlatlarning pay-

do bo‘lishi).

---

245

2. Mil.avv. II ming yillikning ikkinchi yarmida oriylarning 

paydo bo‘lishi. Mil.avv. II ming yillikning oxiridan – mil.avv. VII 

asrgacha «Veda» davri. Bu davrda yaratilgan muqaddas kitob-

lar «vedalar» nomi bilan mashhur.

3. «Budda davri». Mil.avv. VI–III asrlar. Budda dinining pay-

do bo‘lish va tarqalish davri. Bu davrda iqtisodiyotning yuqori 

taraqqiyoti, shaharlar shakllanishi, yirik davlatlar Mauriylar 

umumhind davlatining tashkil topishi. 

4. Mil.avv. II asrdan milodiy V asrgacha «Klassik davr» deb 

ata lib, bu davrda Janubiy Osiyo mamlakatlarining iqtisodiyoti 

va madaniyati gullab-yashnaydigan davri.