Universitetining pedagogika instituti maktabgacha

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati 
1.
Ruzieva S. Modelleshtirish texnologiyasi umumiy oʻrta talimda sintaksis boʻlimini oʻqitishda 
optimal yondashuv sifatida //Buxoro davlat universitetining Pedagogika instituti jurnali. – 2021. – Т. 1. –
№. 1.
2.
Ruzieva S. Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida lug ‘at ishi muammolari va ularni yechishning 
innovatsion yo ‘llari //Buxoro davlat universitetining Pedagogika instituti jurnali. – 2021. – Т. 1. – №. 1.
3.
Ruzieva S. Maktabgacha yoshdagi bolalarni tarbiyalash va rivojlantirishda faoliyatning o ‘rni
//Buxoro davlat universitetining Pedagogika instituti jurnali. – 2021. – Т. 1. – №. 1.
4.
Ruzieva S. Mohir-u mehr-u mahorat //Buxoro davlat universitetining Pedagogika instituti jurnali.
– 2021. – Т. 1. – №. 1.мм.
ИННОВАЦИОН МАКТАБДА ЎҚИТУВЧИНИНГ ИЛМИЙ ВА ИЖОДИЙ 
БИЛИМЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ 
Г.М.Турлибаева 
Навоий давлат педагогика институти 
 
Аннотация: ушбу мақола инновацион мактабда ўқитувчининг илмий ва ижодий 
билимларини ривожлантириш ҳақида бўлиб, унда ўқитувчилар, инновацион мактаб раҳбарлари, 
ўқитувчининг илмий-услубий фаолиятини ривожлантириш, ўқитувчиларнинг махсус назарий ва 
амалий тайёргарлиги, педагогик жамоа ва индивидуал ўқитувчиларнинг илмий -услубий фаолияти 
ҳақида сўз юритилади. 
Калит сўзлар: инновацион мактаб, ўқитувчи, илмий ва ижодий билимлар, мактаб раҳбари, 
ўқитувчининг илмий-услубий фаолиятини ривожлантириш, илмий-услубий фаолият. 
Дaвлaтимиз муcтaқиллигининг дacтлaбки йиллaридaнoқ ёшлaр тaълим-тaрбияcи, улaрнинг 
мунocиб кacб-ҳунaр эгaллaшлaри, тaълим-тaрбия тизимини иcлoҳ қилиш вa миллий кaдрлaр 
тaйёрлaшни 
зaмoн 
тaлaби 
дaрaжacигa 
кўтaриш 
мacaлacигa 
aҳaмият 
берилмoқдa. 
Реcпубликaмиздaги ихтисослашган мактаб ўқитувчисини илмий-услубий ривожланишини 
зaмoнaвий тaлaблaр acocидa тaшкил этиш вa мaзмунaн янгилaш, узлукcиз тaълим тизимининг фaн 
вa ишлaб чиқaриш билaн интегрaциялaшуви, ихтисослашган мактаб ўқитувчисини илмий-услубий 
ривожланишининг механизмларини янaдa тaкoмиллaштириш, рaқoбaтбaрдoш ўқитувчининг 
кacбий фaoлиятидa метoдик тaйёргaрликни кучaйтириш жaмият тaлaблaрининг acocий 
йўнaлишлaридaн бири бўлиб, бу бoрaдa ҳaм юқoри нaтижaлaргa эришилди. Реcпубликaмиздa 
узлуксиз таълим тизимини янада такомиллаштириш йўлини давом эттириш, сифатли таълим 
хизматларига имкониятларни ошириш, меҳнат бозорининг замонавий эҳтиёжларига мувофиқ 
юқори малакали кадрларни тайёрлаш, шу билан биргаликда умумий ўртa тaълим cифaтини тубдaн 
oшириш, инфoрмaтикa, мaтемaтикa кaби тaлaб юқoри бўлгaн фaнлaрни чуқурлaштирилгaн тaрздa 
ўргaтиш; иш берувчилaрнинг эҳтиёжлaригa жaвoб берaдигaн мутaхaccиcликлaр бўйичa тaйёрлaш 
тизимидa фaoлиятининг cифaти вa caмaрaдoрлигини oшириш уcтувoр вaзифa cифaтидa кенг 
кўлaмли ишлaр oлиб бoрилмoқдa. 
Фаолият назариясининг асосий қоидаларини таҳлил қилиш, узоқ кузатиш, ўқитувчилар ва 
инновацион мактаб раҳбарларининг тажрибасини ўрганиш, ўз тажрибасига таяниш ўқитувчининг 
илмий-услубий фаолиятини ривожлантиришнинг хусусиятлари ва вақти билан белгиланадиган уч 
босқичини аниқлаш имконини берди: 
-
педагогик янгиликларни жорий этиш босқичи; 
-бўлакли характердаги кичик тадқиқотлар асосида услубий қидирув босқичи; 
-
уюшган педагогик тадқиқотларни (жамоавий ва индивидуал) амалга ошириш доирасидаги 
тизимли илмий -услубий фаолият босқичи. 
1.
Инновацион мактабда ўқитувчининг иши университетда олинган билим ва 
кўникмалардан, шунингдек, педагогика фанида ўрнатилган билимлардан фойдаланишдан 

---

415 
бошланади. Шу билан бирга, ижодий ишлайдиган ўқитувчи, илмий билимларга бўлган эҳтиёжни 
тезда ривожлантиради, бу унга услубий фаолиятни замонавий даражада бажаришга имкон беради. 
Шундай қилиб, ўқитувчи янги педагогик маълумот манбаларини мунтазам ўрганишни 
бошлайди ва ўқув жараёнига янгиликларни фаол равишда киритади. Бу даврни илмий -услубий 
фаолиятнинг бошланғич босқичи деб ҳисоблаш мумкин, чунки ўқитувчининг янги илмий услубий 
билимларни излаш босқичига ўтиши фақат инновацион фаолият тажрибаси, ҳамда этарлича юқори 
даражадаги назарий билим билан мумкин. 
Ўқитувчининг илмий ва услубий фаолиятга тайёрлик даражасини бошланғич деб ҳисоблаш 
мумкин. Ўқитувчи томонидан бу босқичнинг ўтиши натижаси илмий -услубий фаолиятга бўлган 
эҳтиёжнинг пайдо бўлиши ҳисобланади. 
Ўқитувчининг ўқувчиларни ўқитиш ва ўқитиш жараёнида замонавий илмий билимларни 
амалиётга жорий этиш, касбий тажриба тўплаш, малакасини оширишдаги иштироки янги методик 
билимларни излашга, турли босқичларда услубий техникани такомиллаштиришнинг айрим 
муаммоларини ҳал қилишга имкон беради. 
Ўқитувчи экспериментал ишларни бўлак -бўлак бажаришни бошлайди ва илмий -услубий 
фаолиятни ривожлантиришнинг янги босқичига - услубий изланиш босқичига ўтади. Микро 
тадқиқотлар биринчи ва юқори малакали тоифалар учун ўқитувчиларни сертификатлаштириш 
дастурида кўзда тутилган. 
Бундай тадқиқотлар одатда илмий раҳбарликсиз ва эмпирик даражада олиб борилади. 
Илмий -услубий фаолиятнинг бу босқичдаги маҳсули ўқитиш ёки тарбиялашнинг индивидуал 
самарали усуллари, услубий тавсиялар бўлиши мумкин. Ўқитувчи очиқ дарсларда, 
ўқитувчиларнинг услубий бирлашмаларида профилларни ўқитиш орқали янгиликларни намойиш 
этади. 
Тадқиқот лойиҳаси материаллари сертификатлаштириш комиссияларига топширилади. 
Ушбу босқичда илмий-услубий фаолият қуйидаги хусусиятларга эга бўлади: 
- мақсадга мувофиқлик (методик фаолиятнинг айрим усуллари самарадорлигини 
текшириш); 
- контент (микро-тадқиқотлар ўтказиш); 
- мазмунлилик (режалаштириш, баози педагогик тадқиқот усулларини танлаш, 
экспериментал иш олиб бориш, натижаларни умумлаштириш); 
- трансформатив табиат (янги методик усуллардан фойдаланиш, ўқитувчининг индивидуал 
тадқиқот маҳоратини ошириш даражасининг ошиши, ўқувчилар ютуқларининг ижобий 
динамикасининг пайдо бўлиши). 
Илмий -услубий фаолият ривожланишининг учинчи босқичи тизимли характерга эга. 
Ўқитувчи инновацион мактабнинг илмий -услубий фаолияти тизимига киритилган. 
Тизим ўқитувчиларнинг махсус назарий ва амалий тайёргарлигини, жамоавий ва 
индивидуал тадқиқотларга илмий раҳбарликни, натижаларни амалга оширишнинг уюшган 
шаклларини, педагогик жамоа ва индивидуал ўқитувчиларнинг илмий -услубий фаолиятини ўз 
вақтида тузатишни назарда тутади. Умумий тушунча ва тадқиқот дастурининг мавжудлиги 
ўқитувчига инновацион мактабнинг ривожланиш эҳтиёжларига мос келадиган муаммоли 
характердаги мавзуларни танлаш имконини беради.