Университети

Археология ёдгорликлари
– археологик тадқикотларнинг объекти бўлиб 
хизмат қилувчи, ернинг усти ва остида сақланиб қолган қадимги иншоотлар 
ва буюмлар. Археология ёдгорликлари моддий тарихий манбалар бўлиб, 
уларни ўрганиш билан кишилик жамиятининг ўтмиши ёритилади. 
Археология ёдгорликлари кишилик тарихининг ёзма тарихгача бўлган энг 
қадимги даврини ўрганишда муҳим аҳамият касб этади. Археологик даврлар 
бўйича Археология ёдгорликлари қуйидаги турларга бўлинади: 1) тош даври 
ёдгорликлари; 2) жез даври ёдгорликлари; 3) антик давр ёдгорликлари; 4) 
қадимги мудофаа иншоотлари; 5) қадимги сув иншоотлари; 6) қадимги 
мозор-мўла ва ўралар; 7) қадимги меъморлик ёдгорликлари; 8) қадимги 
ҳужжатлар; 9) ўрта аср шаҳар ва работларнинг харобалари; 10) заргарлик 
буюмлари ва қадимги пулларнинг хазинаси; 11) қадимги ва ўрта аср пуллари, 
турли археологик топилмалар. 
Археология экспедициялари
— моддий маданият ёдгорликларини дала-
тадқиқот йўли билан ўрганиш учун ташкил қилинадиган экспедициялар. 
Уларни и.т. институтлари, олий ўқув юртлари, музейлар ва улкашунослик 
тўгараклари ташкил этади. Кўпинча, комплекс равишда тузилиб, таркибига 
археологлардан ташқари этнограф,антрополог, географ, тупроқшунос, 
биолог, ботаник ва б. олимлар киритилади. Узоқ йиллар ишлашга 
мўлжалланиб, мустақил ишлайдиган отряд ва гуруҳлардан иборат қилиб 
тузилади. Ҳар бир экспедициянинг ўзига хос низоми, илмий кенгаши, махсус 
базаси булади.
Ёзма манбалар
– инсон томонидан ёзиб қолдирилган барча манбалар. 

---

122 
Инсон томонидан яратилган манбалар
: меҳнат қуроллари, қурол-
аслаҳалар, кулолчилик буюмлари, санъат ва зеб-зийнат буюмлари, қоятош 
расмлари, ёзма манбалар ва ҳ.к. Ёзма манбаларни ўрганиш билан асосан 
тарихчилар шуғуллансаларда, археологлар кишилик ўтмишини ўрганишда 
моддий манбалар билан биргаликда ёзма манбаларга ҳам таяниб иш 
кўрадилар.