Университети

Сув ости археологияси
– ернинг географик, геологик, иқлимий 
ўзгаришлар натижасида сув тубида қолиб кетган турар жой қолдиқлари(Қора 
денгиз, Ўрта ер денгизи) ва сувга ғарқ бўлган кемалар қолдиқларини ўзининг 
иш услуби орқали тадқид этади. Сув ости археологияси ниҳоятда оғир 
тадқиқот тури ҳисобланиб, унинг иш услуби сув тубига шунғиган ҳолда 
қазув ва тозалаш ишларини олиб боради.
Археологияда тадқиқотлар методлар, ашёлари, географик жойлашув ва 
хронологияси ҳусусиятларига қараб бир неча анъанавий фан тартибларига 
бўлинади. Булар: 
1.
 
Цивилизацион археология
– Оссуршунослик (Месопотамия), 

---

59 
Классик археология (Юнонистон ва Рим), Этрускшунослик (Этрурия), 
Мисршунослик (Миср) ва ҳ. к.
2.
 
Тарихий археология
– Тарихий археология (
historical 
archaeology
) – ёзув системасининг пайдо бўлгандан кейинги давр 
археологияси, Ёзувгача бўлган археология (prehistoric archaeology) – ёзув 
системаси пайдо бўлгунгача бўлган археология, Прототарихий археология 
(protohistoric archaeology) – ёзма манбалар чекланган ҳудудар археологияси. 
Масалан Аляска, Шимолий Калифорния ва ҳ.к. ҳудудлар. 
3.
 
Хронологияга асосланган археология
– Саноат археология – 
саноат революцияси даври археологияси, Яқин Шарқ археологияси (айрим 
адабиётларда Ўрта Шарқ археологияси, Библия археологияси деб 
юритилади) яҳудий ва христиан дини ҳақидаги археология, Ўрта асрлар 
археологияси – 4 асрдан – 16 асргача бўлган даврларни қамраб олади. Сўнги 
ўрта асрлар археологияси – 16 асрдан 20 асрларни қамраб олган археология, 
Замонавий археология – 21 аср археологияси. 
(Colin Renfrew, Paul Bahn. 
Archaeology: Theories, Methods and Practice. London. 2004. P. 40-42)