Университети

Яҳё 
Ғуломович йирик археолог ва тарихчи сифатида мамлакатимизда ҳамда чет 
элларда шуҳрат қозонди. Унинг Ўрта Осиё хўжалигининг негизи бўлмиш 
суғоришга оид илмий тадқиқот ишлари фанда катта ютуқ ҳисобланади
". 
Яна бошқа бир машҳур олим В.А.Шишкин "Я
.Ғуломов оддий илмий 
ходимликдан археологияга дойр йирик илмий ишлари билан кенг танилган 
етук олим даражасига кўтарилди
" - дейди. 
Академик А.П.Окладников Яҳё Ғуломовни доимо ҳурмат билан тилга 
олар, ва у билан алоқасини узмас эди. Унинг фикрича, Яҳё Ғуломов Ўрта 
Осиёнинг суғориш ва деҳқончилик тарихини яратиб, Шарқнинг муҳим 
тарихий масалаларини ўрганишга ўлкан ҳисса қўшди. 
Ҳақиқатдан ҳам Яҳё Ғуломович Ғуломов тарихимизни археологик 
усуллар билан ўрганишга доимо интилиб келган ва бу йўлда турли усулларни 
кўллаш ишларига доимо бош-қош бўлган. Жумладан Яҳё Ғуломов 
археологик топилмаларни таъмирлаш ва уларни музейларга қўйиш, 
археологик обидаларни ўрганиш даврида топилган пахса, хом ғишт ва 
гувалалардан кўтарилган уйларнинг харобаларини, Қазишмалардан топилган 
лойдан ясалган санъат асарларини (ҳайкалларни) кимёвий усуллар билан 
реставрация ва консервация қилиш таклифини беради. Шу таклиф асосида 
Ўзбекистон Фанлар академиясининг Тарих ва археология института қошида 
археологик топилмаларни реставрация қилиш бўлими очилди. Бу таклиф 
асосида ташкил этилган кимё лабораториялари дастлаб Тарих ва археология 
института қошида ишлаган бўлса, 1970 йилдан бошлаб алоҳида Археология 
института ташкил топганлиги муносабати билан унинг "Кимё-технологик 
тадқиқотлар ва консервациялаш бўлими очилди. Мазкур бўлим ишлаб 
чиққан тадқиқотлар туфайли кўпгина санъат обидалари, мудофаа 
иншоотлари, Сополлитепа, Қоратепа, айниқса Афросиёбдан топилган ва 
бутун жаҳонни лол қолдирган деворий суратлари, Ерқўрғондан топилган 
лойдан ясалган ҳайкалларнинг парчалари, Археологик обидаларни ва 
топилмаларни кимёвий усуллар билан реставрация килиш бўлими очилди. 

---

107 
Яҳё Ғуломович Ғуломовнинг илмий фаолиятини жуда катта кисмини 
ташкилий ишлар ташкил этган. Уни 1967 йилда Республика тарихий 
обидаларни сақлаш бўйича тузилган жамиятнинг таъсис съезди бўлиб ўтади 
ва унда Яҳё Ғуломов ҳайъат аъзолигига сайланади. 1971 йилдан эса, Яҳё 
Ғуломов шу жамиятнинг археология секциясининг раиси этиб тайинланади. 
Бу ишни Яҳё Ғуломов мазкур секция ишининг асосий вазифаси килиб 
республика ҳудудидаги археологик обидаларини харитасини тузишни асосий 
вазифа қилиб белгилайди. Бу ўта муҳим ва зарур ишга барча илмий 
муассасалар, вилоят ва ўлка музейлари жалб қилинади. Археологияни жон-
дилидан севган Яҳё Ғуломов республика археологик обидаларини 
харитасини тузишда шошма-шошарликка йўл қўймасликни қайта-қайта 
такрорлар эди. Ушбу сай-ҳаракатларнинг натижаси ўлароқ, 1950-70 йилларда 
тарихчи ва археологларнинг ўзига хос "