Universiteti telekomunikatsiya fakuteti

Ideal gaz holatining tenglamasi gazning massasi, bosimi, hajmi va temperaturasi orasidagi bog’lanishni ifodalaydi. 1 mol gaz uchun (8) tenglama quyidagi ko’rinishga keladi:

pV=RT (9).

Bu formulada 1 mol ideal gaz uchun holat tenglamasini ifodalaydi. (9) tenglamadan:

(10).

4. 
   Ideal gaz molekulalaring tezlik bo’yicha taqsimotining Maksvell qonuni – o’tracha tezlik, Ehtimoli eng katta bo’lgan tezlik va o’rtacha kvadratik tezlik ifodalari.
   

va = kT formulani o’zaro tenglashtirib, molekulalar tezliklari kvadratlarining o’rtacha qiymatini topish mumkin:

= .

dan olingan kvadratik ildizni bilan belgilaylik va uni o’rtacha kvadratik tezlik deb ataylik. U holda yuqoridagi ifodadan quydagicha aniqlanadi:

yoki (11)

Bunda R- o’zgarmas kattalik bo’lib, gazlarning universal doimiysi deyiladi. Uning qiymati quidagicha hisoblanadi:

R= = J/K) (6,02 l/mol)=8,31 J/K . Demak, gazlarning universal doimiysi qiymati quyidagiga teng:

R=8,31 J/K mol (12)

(11) formuladan turli gaz molekulalarining o’rtacha kvadratik tezligini toppish mumkin. Masalan, 0 da azot molekulalari ( ) uchun 493 m/s, vodorod molekulalari ( ) uchun 1838 m/s, kislorod molekulalari ( ) uchun 641 m/s ekanligi hisoblab toppish mumkin.

Ingliz fiziki J.Maksvell 1859-yilda nazariy yol bilan gaz molekulalari biron yo’l bilan temperaturada turli tezliklar bo’yicha qanday harakatlanishni, ya’ni molekulalarning tezliklari bo’yicha taqsimotini aniqladi.

Grafikda eng kop molekulalarning erishgan tezligi deb belgilangan. Molekulalarning o’rtacha tezligi birmuncha katta bo’ladi. Endi (11) formula yordamida kumush atomlarining o’rtacha kvadratik tezligini aniqlaylik. Bug’ga aylangan kumush atomlarining temperaturasi T=1233 K ( kumushni erishgan temperaturasi), molar massa M=0,108 kg/mol ekanligidan kumush atomining massasi va o’rtacha kvadratik tezligini nazariy yo’l bilan hisoblash mumkin:

m/s 533m/s.

Tezlikning bu qiymati tajribada topilgan tezlik qiymatidan birmuncha katta. Maksvell taqsimoti bo’yicha ham tezlik tezlikdan birmuncha katta.