Universiteti telekomunikatsiya fakuteti

M= (2)

Bunda – berilgan moddaning 1 ta molekulasi massasi.

Normal sharoitda har qanday gazning 1 mol modda miqdori 0,0224 hajimni egallaydi.

2.Izojarayonlar.

Berilgan gazning birorta makroskopik parametrico’zgarmas bo’lganda qolganlari orasidagi bog’lanishni tavsiflaydigan jarayon izojarayon deb ataladi.

1.Izoxorik jarayon ( V=const )

Hajm o’zgarmas bo’lganda kechadigan fizik jarayonlar izoxorik jarayon deyiladi. Yunoncha << xoros >> - <> degan ma’noni anglatadi.

= const.

2.Izotermil jarayon ( T=const )

Temperatura o’zgarmas bo’lganda kechadigan fizik jarayonlar izotermik jarayon deyiladi. Grekcha <> - << issiq>> degani.

pV=const

3.Izobarik jarayon ( p= const )

Bosim o’zgarmas bo’lganda kechadigan fizik jarayonlar izobarik jarayon deyiladi. Grekcha <> - <>.

= const

3. Ideal gazning holat tenglamasi, Bolsman doyimiysi, Mendeleev-Klapeyron tenlamasi, berilgan temperaturadagi ideal gazni bosimi, Molekular-kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi.

Gaz molekulalaring bosimi uchun quyidagi formula keltirib chiqarilgan:

p= (3)

bunda – gaz molekulalaring konsentratsiyasi, bitta molekulaning massasi, – molekulalar tezliklari kvadratining o’rtacha qiymati. Bu tenglamani o’ng tomonini 2 ga ko’paytirib va bo’lib, quyidagi shakilda ifodalanadi:

yoki (3)

Bunda – bitta molekulaning o’rtacha kinetik energiyasi. (3) formula ideal gaz molekulalari-kinetik nazariyasining asosiy tenglamasi deyiladi.

Gaz bosimi hajim birligidagi molekulalar kinetik energiyasining o’rtacha qiymatiga to’g’ri proporsional.

Temperature va molekulalarning o’rtacha kinetik energiyasi bitta mohiyati –modda issiqlik holatining ikki xil ifodasidir. Ular masshtablari va o’lchov birliklari bilangina farqlanuvchi fizik kattalikdir. Temperatura va molekulalarning o’rtacha kinetik energiyasi orasidagi bog’lanish quyidagicha ifodalanadi:

= kT (4)

Bunda k= 1,38 J/K Bolsman doimiysi.