Университети с. А. Салихов мутахассисликка кириш



Download 6,14 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/89
Sana06.07.2022
Hajmi6,14 Mb.
#750465
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   89
Bog'liq
3-1063

у т к а зи ш д а
зарур буладиган хужжатларни 
расмийлаштириш ва натижаларни тахлил килиш коидаларини билиш ва 
бошкалар.
22


Хар кандай фанни урганиш, авваламбор унда кулланиладиган асосий 
тушунчаларга таъриф беришдан бошланади. Бу фандаги худди шундай 
тушунчаларга масалан: «Озик-овкат», «Озик-овкат махсулоти», «Озик-овкат 
хом ашёси», «Озик-овцат махсулоти муомаласи», «Озик-овкат махсулотининг 
сифати», «Озик-овкат махсулотининг хавфсизлиги», «Овкатга кушиладиган 
биологик фаол кушимчалар», «Озик-овкат махсулотининг яроклилик муддати», 
«Озик-овкат махсулотини калбакилаштириш», «Токсикологик - гигиеник 
экспертиза» кабилар киради.
Купчилик холларда хар хил меъёрий хужжатларда бир хил тушунчаларга 
турлича таърифлар бериш холлари учрайди. Бу эса уларни амалиётда куллашда 
баъзи бир кийинчиликларни келтириб чикаради. Ш у сабабли бу тушунчаларни 
асосий конунларда кандай келтирилган булса айнан шундай тарзда баён этиш 
максадга мувофик хисобланади. Биз хам шу тамойилга амал килган холда бу 
фанда фойдаланиладиган асосий тушунчаларнинг мазмунини 1997 йил 30 
августда 
кабул 
килинган 
Узбекистан 
Республикасининг 
«Озик-овкат 
махсулотининг сифати ва хавфсизлиги тугрисида»ги Конунига асосланиб 
келтирамиз.

озик овкат - озик-овкат хом ашёсидан тайёрланган хамда натурал ёки 
кайта ишланган холида истеъмол килинадиган махсулотлар;
• озик-овкат махсулоти - озик-овкат хом ашёси, (игу жумладан, этил 
спирта), озик-овкатлар (шу жумладан алкоголли ичимликлар) ва уларнинг 
таркибий кисмлари, озик-овкат хом ашёси ва озик-овкатларга тегиб турадиган 
моддалар, материаллар, ёрдамчи ва кадоклаш материаллари хамда улардан 
тайёрланган буюмлар бирга;

озик-овкат 
хом 
ашёси 
-
озик-овкат 
ишлаб 
чикариш 
учун 
фойдаланиладиган усимлик, хайвонот, микробиология, шунингдек, минераллар 
объектлари, сув;

озик-овкат махсулоти муомаласи - озик-овкат махсулотларини маълум 
шартлар билан сотиш, етказиб бериш ва топширишнинг бошка шакллари;

озик-овкат махсулотининг сифати - озик-овкат махсулотларининг 
истеъмол хоссаларини белгилаб берадиган ва унинг одамлар хаёти ва соглиги 
учун хавфсизлигини таъминлайдиган меъзонлар мажмуи;

озик-овкат махсулотининг хавфсизлиги - озик-овкат махсулотининг 
санитария, ветеринария, фитосанитария нормалари ва коидаларига мослиги;

овкатга кушиладиган биологик фаол кушимчалар - озик-овкат хом 
ашёсини кайта ишлаш йули билан ёки сунъий усулда килинган хамда бевосита 
овкат билан бирга истеъмол килишга ёки озик-овкат махсулотлари таркибига
23


кушишга 
мулжалланган 
табиий 
айнан 
ухшайдиган 
биологик 
фаол 
моддаларнинг консентратлари;
• 
озик-овкат махсулотининг яроклилик муддати (фойдаланиш муддати) -
бу муддат давомида озик-овкат махсулотини саклаш, ташиш, реализатсия 
килиш чогида хавфсизлик нормалари ва коидалари талабларига риоя этилган 
такдирда у фойдаланишга ярокли булиб туради, бу муддат тамом булганидан 
кейин эса махсулот одамлар хаёти ва саломатлиги учун хавфли булиб колиши 
мумкин;
• 
озик-овкат махсулотини калбакилаштириш - озик-овкат хом ашёсининг 
хамда озик-овкатларнинг хоссалари ва мезонларини атайлаб кушиладиган 
табиий холдаги ёки синтез килинган моддалар, бирикмалар;
• 
токсикология-гигиена экспертизаси - озик-овкат махсулоти устидан 
амалга ошириладиган бир туркум лаборатория тадкикотлари булиб, улар 
мавжуд нормалар ва коидалар билан киёслашга мулжалланган булади.
Озик-овкат товарлари 
сифат экспертизаси 
фанининг объектлари 
материаплашган озик-овкат хом ашёлари ва озик-овкат товарлари хисобланади. 
Мазкур фан буйича назарий билимларни баён этишда озик-овкат товарлари 
куйидаги гурухларга булиниб, уларнинг сифатини экспертиза килишнинг уз ига 
хос-хусусиятлари 
баён 
этилади: 
дон, 
ун, 
ёрма, 
нон 
ва 
макарон
махсулотларининг экспертизаси; хул ва кайта ишланган мева-сабзавот 
махсулотларининг 
экспертизаси; 
крахмал, 
канд, 
асал 
ва 
кандолат 
махсулотларининг 
экспертизаси; 
ёгларнинг 
экспертизаси; 
сут 
ва 
сут 
махсулотларининг экспертизаси; гушт ва гушт махсулотларининг экспертизаси; 
балик ва балик махсулотларининг экспертизаси. Шундай килиб, озик-овкат 
товарлари экспертиза фаолиятининг асосий объекти сифатида каралади.
Умуман товар тушунчаси мураккаб тушунча булиб, адабиётларда унинг 
таърифи турлича келтирилсада, лекин товарнинг истеъмол кийматга эга 
булиши 
кераклиги 
алохида кайд этилади. 
Адабиётларда келтирилган 
таърифларни урганиш ва умумлаштириш асосида товарнинг истеъмол 
кийматини куйидагича таърифлаш мумкин. Товарнинг истеъмол киймати -
уларнинг истеъмолчилар (харидорлар, мижозлар) маълум эхтиёжларини 
кондира олиш кобилиятини таъминлай оладиган истеъмол хусусиятлари хамда 
таркибий тузилиши курсаткичлари мажмуига айтилади. Демак, истеъмолчи 
томонидан харид килинаётган хар кандай товар, хусусан озик-овкат товарлари 
маълум бир истеъмол кийматга эга булиши ва улар истеъмолчилар талабини 
кондириши зарур хисобланади.
Озик-овкат товарларининг истеъмол кийматини белгиловчи мухим 
курсаткичларидан бири уларнинг инсон хаёти, соглиги учун хавфсизлиги энг
24


мухим хисобланади. Шу сабабли хам бугунги кунда хаётий фаолиятимизда 
кулланилиб 
келинаётган 
«Стандартлаштириш 
тугрисида»ги 
(1993 
й.),
«Махсулотлар ва хизматларни сертификатлаштириш тугрисида»ги (1993 й.), 
«Истеъмолчиларнинг хукукларини химоя килиш тугрисида»ги (1996 й.), «Озик- 
овкат махсулотларининг сифати ва хавфсизлиги тугрисида»ги (1997 й.) 
Крнунларинииг кабул килиниши бунинг яккол намунасидир.
Озиц-овкат товарлари билан ишлайдиган субъектларга эса товаршунос- 
експертлар, маркетологлар, сотучилар, сотувчи менежерлар, омборхона 
ходимлари, озик-овкат лабораторияси ходимлари кабиларни киритиш мумкин.
Озик-овкат товарлари сифат экспертизасининг предмети булиб озик- 
овкат товарларининг истеъмол киймати, шунингдек уни билиш ва таъминлаш 
услублари хисобланади. Факатгина озик-овкат товарларининг истеъмол 
кийматигина уларнинг товарлигини белгилайди, яъни улар истеъмолчиларнинг 
аник бир эхтиёжларини кондиради. Агар озик-овкат товарлари киймати буйича 
истеъмолчи эхтиёжини ковдирмаса, у холда бу товарга талаб шаклланмайди ва 
ундан фойдаланилмайди.
«Товарлар экспертизаси» фани экспертлар, тижоратчилар, маркетологлар 
ва бошка мутахассисларни тайёрлашда керак буладиган бирдан-бир фан 
булмасдан у табиий-илмий, математик, 
стандартлаштириш, метрология ва 
сертификатлаштириш 
асослари 
каби 
умумихтисослик 
фанлари 
билан 
биргаликда урганилади.
О зи к-овкат товар л ар и сиф ат экспертизаси фанининг там ойиллари .
Хар кандай фан ва касбий фаолият маълум бир тамойилларга таянган холда 
фаолият юритади.
Озик-овкат товарлари сифат экспертизаси фанининг тамойиллари булиб 
хакконийлик, 
хеч 
кимга 
буйсунмаслик 
(мустакил 
фаолият 
юритиш), 
лаёгатлилик, системали ёндашув, самарадорлик ва хавфсизлик сингари 
тамойиллар хисобланади. Куйида бу тамойилларнинг мазмунини кенгрок 
ёритишга харакат киламиз.
Хакконий 

Download 6,14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   89




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish