Universiteti geografiya kafedrasi 5610200-Mexmonxona

Jahonda birinchi o’nlikda turadigan davlatlarga keladigan sayyohlar soni

(2000 yil holati)

t/r	Mamlakatlar	Sayyohlar soni. mln.kishi	Um. jahondagi ulushi % hisobida
	Jaxon bo’yicha jami:	697,6	100,0
1	Frantsiya	75,5	10.8
2	AQSH	50,9	7.3
3	Ispaniya	48,2	6,9
4	Italiya	41,2	5,9
5	Xitoy	31,2	4.5
6	Buyuk Britaniya	25,3	3,6
7	Rossiya	21.2	3,0
8	Meksika	20.6	3,0
9	Kanada	20,4	2,9
10	Germaniya	19,0	2,7

Jahon mamlakatlari ichidagi birinchi o’nlikda turadigan davlatlarda turizmdan

keladigan foyda
(2000 yil, mlrd. AQSH dollari hisobida)

t/r	Mamlakatlar nomi	Sayyohlikdan keladigan foyda	Umumiy jahondagi ulushi (%)
	Jaxon bo’yicha jami:	423.1	100
1	AQSH	85,2	17,8
2	Ispaniya	31,0	6,5
3	Frantsiya	29,9	6,3
4	Italiya	27,4	5,7
5	Buyuk Britaniya	19,5	4,1
6	Germaniya	17,8	3,7
7	Xitoy	16,2	3,4
8	Avstriya	11,4	2,4
9	Kanada	10,0	2,0
10	Germaniya	9,3	1,9

jadval Butunjahon turistik tashkiloti^ ma’lumotlari asosida tuzildi.

Yuqoridagi jadvallardan ma‘lum bo‘ladiki, xalqaro turizmdan eng yuqori daromad bo‘yicha AQSH (85,2 mlrd. dol. – 17,8 foiz), sayyohlar soni jihatidan esa Frantsiya (75,5 mln. kishi –10,8 foiz) ajralib turadi. SHuningdek, ushbu ko‘rsatkichlar bo‘yicha AQSH, Ispaniya, Italiya, Buyuk Britaniya mamlakatlari ham ancha yuqori mavqega ega.

Xalqaro turizmning jahon miqyosida yil sayin o‘sib, foyda ko‘rsatkichlari oshib bormoqda. SHu bois, olimlar va mutaxassislar XXI asrni turizm asri bo‘lishini bashorat qilmoqdalar.
Turizm XX asrning oxiriga kelib murakkab tarmoqqa aylandi. CHunki, u xalq xo‘jaligining barcha tarmoqlari, jumladan, sanoat, qishloq xo‘jaligi, transport, mexmonxona xo‘jaligi, umumiy ovqatlanish, sport va boshqa ko‘plab ijtimoiy va iqtisodiy omillar bilan chambarchas bog‘liqdir (Lipets va boshqalar, 1999). 1970 yildan 1991 yilgacha o‘tgan davr mobaynida jahondagi sayyohlar soni 160 mln. dan 525 mln. kishiga oshdi. 2000 yili sayohatga chiqqan turistlar soni 698 mln. kishidan oshdi, ya‘ni shu yili dunyo aholisining 1/4 qismi turizmda band bo‘lgan (Aleksandrova, 2002).

• 
  Бутунжаќон туристик ташкилоти (БТТ) 1975 йил ташкил этилган. Бу ташкилотга 30 дан ортиљ давлатлар аъзо бњлиб, штаб квартираси Мадрид шаќрида жойлашган
  

Keyingi yillarda dunyo bo‘yicha turizm tarmog‘ida band bo‘lgan aholining soni yildan- yilga oshib bormoqda. Ba‘zi ma‘lumotlarga ko‘ra, 2005 yilgacha bo‘lgan davrda butun jahonda 930 mln. kishini, ya‘ni yer yuzi aholisining16 foizini turizmga jalb etish mumkin. 1996 yilda dunyoda mehnatga yaroqli aholidan 7 kishidan biri turizm sohasida ishlagan bo‘lsa, ayrim davlatlarda 20 kishidan 15 tasini tashkil etgan. Bu ko‘rsatkich Yevropada 300 mln., Shimoliy va Markaziy Amerikada 98 mln., Osiyoda 95 mln. kishini tashkil etgan. Demak, aholi va uning turizm sohasidagi bandligi turli mamlakatlarda turlicha. Bu avvalo shu davlatning iqtisodiy geografik o‘rni va tarixiy rivojlanishi hamda tabiiy sharoitning qay darajaligi bilan bog‘liqdir. Binobarin, turizm sohasidagiqo‘shimcha xizmat turlarining paydo bo‘lishi mehnat resurslarning bandlik darajasiga muhim ta‘sir ko‘rsatadi.
Sayyohlikning o‘sishi, unga bo‘lgan intilish bir tomondan ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanganligini, transport vositalarining mukammallashganligi ko‘rsatsa-da, ikkinchi tomondan, urbanizatsiya darajasining o‘sganligi, kishilar turmush sharoiti, madaniy hayoti va moddiy farovonligining oshganligi, kishilarning boshqa hudud va mamlakatlar xalqlarini bilishga qiziqishini kuchaytirdi. Shuningdek, tabiiy, madaniy, ma‘naviy, tarixiy yodgorliklar bilan tanishishga, ziyorat qilishga, tabiat go‘zalligidan barhamand bo‘lishga intilishini oshirdi.