Universal gatlarning strukturasi

Topografik kartalar va planlarni grafalash va ularning nomenklaturasi

Kartalar va planlarni masshtab bo‘yicha klassifikatsiyalash quyidagicha amalga oshiriladi:

1. 
   Planlar 1 : 500
   

1 : 1 000
1 : 2 000
1 : 5 000

2. 
   Yirik masshtabli (mukammal) topografik kartalar 1 : 10 00
   

1 : 25 000
1 : 50 000
1 : 100 000

3. 
   O‘rta masshtabli (sharhiy-topografik) kartalar 1 : 200 00
   

1 : 300 000
1 : 50 000
1 : 500 000
1 : 1 000 000
3. Mayda masshtabli (sharhiy) kartalar 1 : 2 500 000
1 : 4 000 000
1 : 8 000 000
1 : 20 000 000
Har qanday masshtab topografik kartasining listi ham uni yaratishda, tirajini bosib chiqarishda, ham undan foydalanishda o‘lchamlari bo‘yicha qulay bo‘lishi lozim. SHuni inobatga olib, bitta listning o‘lchami 50×50 sm ortiq bo‘lmasligi kerak deb belgilangan. Biroq bitta bunday listda joyning katta bo‘lmagan uchastkasi tasvirlanadi, shuning uchun katta (keng) hudud kartalari ko‘p listli bo‘ladi.
2.9-ta’rif. Karta yoki planni alohida listlarga bo‘lib chiqish tizimi kartani (planni) grafalash deb ataladi.
2.10-ta’rif. Ko‘p listli topografik kartalar va planlar alohida listlarining yagona tizimda belgilanishi nomenklatura demakdir.
Alohida masshtablar kartalari va planlari listlarini grafalash va ularning nomenklaturasi butun masshtab qatori topografik kartasining har qanday listi ramkasiburchagining geografik koordinatalarini aniqlash, shuningdek nuqtaning geogafik koordinatalari bo‘yicha ushbu nuqta joylashgan har qanday masshtab kartasi listining nomenklaturasini topish, shuningdek to‘g‘ri burchakli koordinatalarni topish imkoniyatini beradi. 1 : 1 000 000 masshtab kartasining listi 4º oralagan parallellar, va 6ºoralagan meridianlar bilan bo‘lib chiqish vositasida olinadi.
1 : 1 000 000 masshtab kartasi listining ramkasi burchaklarining geografik koordinatalari quyidagi yo‘sinda aniqlanadi.
Muayyan qiymatni – natural qator sonini qabul qiluvchi va u bilan qator belgilangan lotin alfavitining harfi ko‘rinishidagi tartib raqami 4ºga ko‘paytiriladi va shimoliy parallelning geografik (geodezik) kengligi olinadi. 31-60 raqamlarli kolonnalar uchun (Grinvichdan sharq tomonga) kolonnalar raqami 30 ga kamaytiriladi.
SHunda sharqiy meridianning (list o‘ng burchagining) geografik (geodezik) uzunligini hisoblash uchun mo‘ljallangan formula quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi
^[nzonaning^{=(NK-30)]6º=Mº.}
Masshtablar va listlar nomenklaturasining muvofiqligi 1- jadvalda keltiriladi.
So‘nggi ikkita qator S˃20km² maydonli joy planlari uchun tegishli.







2.23-rasm. Grafalash algoritmining sxemasi
1-jadval
Karta listlarining masshtablari va nomenklaturasi