Uning salomatligi

©
ut tishlar bilan doimiy tishlarning farqi nimada?

Tilning tuzilishi va funksiyasini ayting.

Halqum va qizilo‘ngachning tuzilishini gapirib bering.

Me’da va o‘n ikki barmoq ichakda ovqat moddalariga qaysi fermentlar ta’sir ko‘rsatadi?

Ingichka ichakda ovqat hazm bo‘lishini tushuntiring.

20. 
    §. Jigar. Me’daosti bezi. Ovqat hazm qilishning boshqarilishi
    

Jigar odam organizmidagi eng katta bez bo‘lib, massasi o‘rta- cha 1500 g. U qorin bo‘shlig‘i o‘ng tomonining yuqori qismida, ya’ni o‘ng qovurg‘alar yoyi ostida joylashgan. U ikki bo‘lakdan iborat: o‘ng bo‘lagi o‘ng qovurg‘a yoyi ostida, chap bo‘lagi qorin- ning yuqori qismida, ya’ni to‘sh suyagi ostida joylashgan. Jigar hujayralari o‘t suyuqligi ishlab cliiqaradi, bu suyuqlik o‘t pufagida to‘planib, maxsus kanalcha orqali o‘n ikki barmoq ichakka quyilib, ovqat tarkibidagi yog‘laming hazm bo‘lisliida ishtirok etadi. Jigarda bir kecha-kunduzda 700—1200 ml o‘t suyuqligi islilanadi. Jigaming muhim funksiyalaridan yana biri qonni zaharli moddalardan toza- lashdir. Me’da-ichaklardan so‘rilgan ovqat tarkibidagi zaharli mod­dalar qonga, vena orqali jigarga boradi va uning hujayralarida zarar- sizlantiriladi. Bundan tashqari, jigar oqsil va uglevodlar almashi- nuvida ham ishtirok etadi.
Jigaming yuqumli sariq kasalligida uning hujayralari yallig‘- lanib, yemiriladi va undan islilangan o‘t suyuqligi o‘n ikki barmoq ichakka quyilmay, bevosita qonga o‘tadi. Buning natijasida odamning ko‘zi, tomog‘ining shilliq pardalari va terisi sarg‘ayadi.
Me’daosti bezi odam tanasidagi barcha bezlar orasida hajm jihatidan jigardan keyin ikkinchi o‘rinda turadi. Uning massasi 70—80 g, qalinligi 3—4 sm, bo‘yi 17 sm. U uch qismdan: bosh, tana va dumdan iborat. Bu bez qorin bo‘shlig‘ining yuqori qismida, o‘z nomiga muvofiq, me’da ostida joylashgan (46- rasm).
Me’daosti bezi funksiyasiga ko‘ra aralash bez. Uning Langer- gans orolchalari deb ataluvchi qismining hujayralari insulin gor- moni ishlab cliiqaradi. Bu gormon bevosita qonga quyilib, orga­nizmda qand almashinuvini boshqarishda ishtirok etadi.
Bezning ko‘proq qismidagi hujayralardan ishlab cliiqarila- digan suyuqlik maxsus kanalcha orqali o‘n ikki barmoq ichakka

44.