Un va yorma ishlab chiqarishda xomashyo sifatida donning xossalarini o`rganish. Reja

1000 ta donning massasi.
Bu ko'rsatgich donning yirikligi, shaffofligi, zichligi bilan ijobiy korrellatsiyalanadi, shuning uchun donning texnologik xossalariga sezilarli ta'sir ko'rsatadi.
Yormabob (qobiqli) donlarda mag’iz miqdori 1000 don massasinig kamayishi bilan kamayadi, bir vaqtning o'zida ularning qobiqdorligi oshadi.
Navli un tortishda 1000 ta donning og’irligi 40 g dan yuqori bo'lgan yirik fraktsiyada 1000ta doning og’irligiga 23 g dan kam bo'lgan mayda fraktsiyaga nisbatan unning chiqiShi 3-5 % ga yuqori bo'ladi.

Donning yirikligi va yirikligi bo'yicha tekislanganligi

Donlarning yirikligi geometrik o'lchamlar bilan tavsiflanadi (uzunligi, qalinligi, eni). Bu o'lchamlarning bir xilligi donlarning yiriklik bo'yicha tekisligini bildiradi.
Qaysiki o'lchamlar chegarasidagi (masalan: uzunligi bo'yicha 2,2...2,5x20 mm g’alvirda qolgan donlar) donlar miqdori 80 % dan ortiq bo'lsa, don shu o'lchamda yirikligi bo'yicha tekislangan deyiladi.
Yirik donda mag’iz ko'proq, qobiqlari yupqa va kamroq bo'ladi. Mayda donda esa, aksincha mag’iz kamroq, qobiqlar qalin va ko'proq shuning uchun mayda don tarkibidagi kletchatka, gemetsellyuloza, kuldorlik va oqsili ko'pliligi bilan farq qiladi. Oqibatda mayda dondan un kam va sifati past chiqadi. Yirik dondan qobiqlari yengil ajraladi, un va oraliq mahsulotlar ko'proq va sifatli chiqadi.
Donning uzunligi, eni va qalinligi bo'yicha tabiiy yuqori variatsiyalanishi ajratish, yanchish, qobiq ajratish, gidrotermik ishlov berish jarayonlarining eng samarali ko'rsatkichlarini bir xil tanlashga yo'l qo'ymaydi. Yuqori texnologik natijalarni ta'minlash uchun qayta ishlashga yuborilayotgan don partiyalarining o'lchamlari bo'yicha tengligi katta ahamiyat kasb etadi. Don partiyalarining tengligini oshirish uchun donning mayda fraktsiyasi ajratib olinadi va partiyalar bir necha fraktsiyalarga ajratiladi.
Mexaniq ta'sir natijasida tez sinadigan, mag’zi uncha mustahkam bo'lmagan grechixa, sholi kabi donlarni qobig’ini ajratishdan oldin fraktsiyalarga ajratish juda muhim. Agar o'lchamlari turlicha bo'lgan donlar qobiq ajratishga yuborilsa, yirik donlar mag’izining sinishi yoki mayda fraktsiya donlarning qobig’i ajralmay qolishi yuz beradi.
Arpani qayta ishlashda o'rnatilgan norma bo'yicha dursimon yormaning sifati va chiqishini 2a-22x20 g’alvirining elanma miqdori 5 % dan ko'p bo'lmagan don partiyasigini ta'minlay oladi.