Umurtqalilar zoologiyasi

Ja g ‘og'izlilar  —  G nath ostom ata
K a tta   s in f. 
B aliqlar  —  Pisces
S in f. 
S u yakli  baliqlar  —  O steichthyes
K e n ja   s in f. 
S h u ’la  qanotlilar  -   A ctin o p teryg ii
K a tta   tu r k u m . 
S u yakdor  baliqlar  —  T eleostei
T u r k u m . 
K arpsim on lar  —  C ypriniform es
V a kil. 
Z o g ‘ora  baliq  —  Cyprinus  carpio  L.
Kerakli  materiallar  va  jihozlar: 
zog'ora  baliqning  tax- 
taga  o'matilgan  skeleti,  zog'ora  baliqning  kartonga  yopish- 
tirilgan skelet bo'laklari (tana va dum umurtqalari, ko'krak va 
qorin  suzgich qanotlari  skeletlari  kamarlari bilan),  bosh ske­
leti; preparoval ninalar, qo'l lupasi; suyakli baliqlar skeletlari 
aks ettirilgan rangli jadvallar.
Mashg'ulotning  maqsadi: 
zog'ora  baliq  misolida  suyak­
li baliqlar sinfi  vakillarining  skeletini  o'rganish
Ishning mazmuni:  suyakli baliqlar skeleti tog'ayli baliqlar 
skeletidan farq qilib, asosan suyaklardan tashkil topgan. Suyaklar 
kelib chiqishiga qarab tog'ay (xondral)  suyaklar va teri, ya’ni 
qoplag'ich  suyaklarga  bo'linadi.  Xondral  suyaklar  tog'ay 
to'qimasining sekin-asta suyak to'qimasiga almashishidan hosil 
bo'ladi. Qoplagich suyak chin terida hosil boiadi va tog'aylik 
davrini o'tamaydi.
Laboratoriya mashg'ulotida yaxshi pishirilgan baliq terisini 
ehtiyotlik bilan shilib olib, teri ostida joylashgan orqa va dum 
muskullarining tuzilishini ko'zdan kechiring.  So'ngra skeleti­
ning 
asosiy 
boiimlari:  kalla  suyagi,  umurtqa  pog'onasi,
60
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

qovurg‘alari,  suzgich  qanotlari  suyaklarining  tuzilishi  bilan 
tanishing.  Umurtqa pog‘onasidagi tana va dum umurtqalari­
ning tuzilishini taqqoslab o'rganing (33-rasm).