Umurtqalilar zoologiyasi

yo‘naltiruvchi  patlar 
yoki 
rul  pat- 
laridir.
Pat kaptar gavdasini  boshidan  oxirigacha  qoplab  ohnasdan, 
balki terining  ma’lum qismlari  - 
pteriliylardagina 
bo'ladi,  shu 
qismlar orasida  patsiz joylar — 
apteriylar 
ham bor  (80-rasm).
Kichkina va yumaloq boshining uchidagi tumshuq  asosan 
suyakdan tashkil topgan bo'lib, uning ustini shoxsimon mod- 
dali 
qin 
qoplab  olgan.  Qushlarning  tumshug'i  oziqlanish xa- 
rakteriga qarab turli-tuman shaklda tuzilgan bo'ladi. Tumshug'i 
ustki va ostki tumshuqdan iborat. Ustki tumshug'ining asosida 
burun teshiklari bor. Kaptar, to'tiqushlar va kunduzgi yirtqich 
qushlarning  tumshuqusti  asosidagi  voskovitsa  sezuvchi  tana- 
chalarga boy,  bo'rtib chiqqan yumshoq teri bilan qoplangan.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Katta  ko'zlari boshining  ikki  yoniga  o'rnashgan bo'lib,  ustki 
va pastki qovoqlar hamda ko'zining oldingi burchagida pirpi- 
ratuvchi yumgich pardasi bor. Ko'zlarining orqasida va bir oz 
pastroqda shakli o'zgargan kontur patlar bilan qoplangan tash­
qi  quloq  kanalining  teshigi  joylashgan  bo'lib,  u  quloqning 
nog'ora pardasiga borib taqaladi.  Nog'ora parda orqali ajralib 
turgan  o‘rta  quloq  yoki  nog'ora  bo'shlig'i  og'iz  bo'shlig'i 
bilan  ingichka  yevstaxiev  nayi  orqali  qo'shiladi.  Bunga 
ishonch hosil qilish uchun nog'ora pardani nina bilan teshib, 
undan  qil  o'tkazilsa,  uning  uchi  og'iz bo'shlig'idan chiqadi. 
Og'iz  burchaklarini  qaychi  bilan  kesib,  tumshuqni  yon  to- 
monlarga  qayirib  qo'ying  va  og'iz  bo'shlig'ining tuzilishi bi­
lan  tanishib chiqing.  Og'iz bo'shlig'ida  uchi  ingichka  til joy­
lashgan  bo'lib,  uning  orqa  qismi  ovqatni  yutishga  yordam 
beruvchi o'simta  popukchalar bilan qoplangan.  Tilning tubi- 
da  atrofi  uchta  tog'ay  bilan  o'ralgan  hiqildoq joylashgan. 
H iqildoqdan  keyin  halqum   joylashgan  b o 'lib ,  undan 
qizilo'ngach  boshlanadi.