Umurtqalilar zoologiyasi

84-rasm.  Qushlarning  nafas 
olish  organlari:
1-traxeya,  2-bronxlar,  3-o‘pka,  4-havo 
xaltalari,  5-ustki  hiqildoq,  6-pastki  hiqil­
doq.
Biroq hiqildoq quruqlikda yashovchi boshqa umurtqalilarda 
tovush apparati vazifasini bajarmaydi. Qushlarda tovush appa­
rati funksiyasini faqat ulaming o'ziga xos bo'lgan pastki hiqil­
doq bajaradi.  Pastki hiqildoq traxeyadan bronxlar chiqadigan 
joyda o'rnashgan bo'lib, tuzilishi ustki hiqildoqnikiga o'xshash.
Qushlar o'pkasi suvda ham quruqlikda yashovchilar hamda 
ko'pgina  sudralib  yuruvchilamikiga  o'xshash  xaltachalar
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ko'rinishida  bo'lmay,  balki  ichi  zich  tanachalardan  iborat. 
Bunga  ishonch  hosil  qilish  uchun  skalpel  dastasi  bilan  bir 
tomon-dagi o'pkani ko'krak qafasining orqa devoridan ajratib 
olib,  kesib  ko'ring.
Qushlarning  bronxlari  o'pkaga  kirgandan  keyin  tarmoqla- 
nadi.  Ulaming  asosiy  tarmoqlari  o'pkani  yorib  o'tib  havo 
xaltachalariga  qo'shiladi,  ya’ni  bronxlar  tarmoqlarining  bir 
qismi o'pkani teshib o'tib, sig'imi o'pka sig'imidan bir necha 
marta  katta  bo'lgan  havo  xaltachalarini  hosil  qiladi.  Havo 
xalta-chalari  turli  ichki  organlar  orasida  joylashib,  ulaming 
o'simtalari teri ostiga,  muskullar orasiga va pnevmatik suyak­
larga  o'tadi.  Qushlarda  havo  xaltachalari  bir  nechta:  ikkita 
bo'yin, bitta o'mrovaro, ikki-uch juft ko'krak va bir juft niho- 
yatda katta  qorin xaltalari bor (85-rasm).