Umurtqalilar zoologiyasi

65-rasm.  Urg'ochi  kaltakesakning 
siydik-tanosil sistemasi:
1-buyragi,  2-siydik pufagi,  3-siydik teshigi,  4 
-tuxumdoni, 5-tuxum yo‘li, 6-tuxum yo‘li voron­
kasi, 7-jinsiy teshigi, 8-kloaka bo‘shlig‘i, 9-to‘g‘ri 
ichagi.
Markaziy  nerv  sistemasi.  Sudralib  yuruvchilaming  nerv 
sistemasi  amfibiyalarnikiga  nisbatan  ancha  takomillashgan 
(66-rasm).
66-rasm.  Kaltakesakning  bosh  miyasi:
A — tepa  tomondan,  В  — ostki tomondan,  V — yon tomondan ko‘rinishi: 
1-oldingi  miya  yarim  sharlari,  2-yo‘l-yo‘l  (targ‘il)  tanacha,  3-o‘rta  miya,  4-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

miyacha, 5-uzunchoq miya, 6-voronka, б'-gipofiz,  7-xiazma, 8-hidlov bo‘laklari, 9- 
epifiz,  И—XII  bosh  miya  nervlari.
Ayniqsa  bosh  miyasining  oldingi  katta  miya  yarim  sharlari 
nisbatan katta bo‘lib, kulrang miya moddasidan iborat po'stlog'i 
bor.  Miya  yarim  sharlari  orqa  tomonga  o'sib,  oraliq  miyani 
berkitib qo'yadi, yuqori tomondan qaraganda faqat oraliq miya 
o'simta-lari — epifiz va tepa organlarini ko'rish mumkin.  Bosh 
tepa toq ko'zining rudimenti tuzilishi jihatdan ko'zga o'xshash 
bo'lib,  yorug'lik  ta’sirini  qabul  qilish  qobiliyatiga  ega.  Oraliq 
miyaning  pastki  qismiga  ichki  sekretsiya  bezi  —  gipofiz  yon- 
dashgan.  Kalta-kesakning o'rta miyasi yaxshi rivojlangan ikkita 
ko'ruv  bo'laklaridan  iborat.  Ko'ruv  bo'laklaridan  keyinroqda 
juda  kichik  miyacha  va  orqa  miyaga  ulanib  ketadigan  uzun­
choq miya  yotadi.
Hid biluv bo'laklarini kesib, ulami pinset bilan ushlab ko'tarib 
orqaga  tortsak,  ko'ruv  nervlari  va  ularning  kesishib  o'tgan 
joylarini  (xiazmani)  topamiz.
Topshiriqlar:
Kaltakesakni  tashqi  tuzilishi  bilan  tanishib,  so'ngra  uni yorib 
ichki organlarining joylashishini o'rganib bo'Igach,  quyidagi rasm- 
lami albomga chizib oling:
1.  Kaltakesakning tashqi ko'rinishi;
2.  Ichki organlarining umumiy joylashishi;
3. Siydik-tanosil sistemasi organlarining tuzilishi;
4.  Qon aylanish sistemasining sxemasi;
5. Kaltakesak bosh miyasining tuzilishi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---