Umurtqalilar zoologiyasi

til osti apparatini
tashkil etadi. Til osti apparati bitta tana 
va uch juft shoxchadan iborat. Uning tog'ay tanachasi bir- 
biriga qo'shilib ketgan kopulaga, oldingi shoxlari — gioidga, 
o'rta va orqa shoxlari esa ikkita oldingi jabra yoylarining ele- 
mentlariga gomo- logdir. 
Kamarlar va oyoqlar skeleti 
Yelka kamari. 
Sudralib yuruvchilar yelka kamarining asosiy 
qismini bir oz dorzal joylashgan 
kurak 
va ventral holda 
o'rnashgan 
korakoid 
suyaklari tashkil etadi (70-rasm). Bu har 
ikkala suyak yelka suyagi birikadigan
bo'g'im kosasini 
vu- 
judga keltiradi. Kurakka dorzal holda
kurak usti tog'ayi, 
korakoid- ning oldiga esa tog'ay prokorakoid qo'shiladi. 
70-rasm. Echkemarning yelka kamari: 
1-kurak, 2-kurak usti tog‘ayi, 3-korakoid, 4-yelka bo‘g‘im kosasi, 5-prokorakoid 
tog'ayi, 6-to‘sh suyagi, 7-qovurg‘a, 8-tolsh usti suyagi, 9-o‘mrov suyagi. 
Yaxshi taraqqiy etgan to'shga bir qancha qovurg'alar birika- 
di. Shunday qilib, sudralib yuruvchilar ko'krak qafasining taraq- 
qiy etishi va o'q skeletida tayanch 
yelka kamarining 
bo'lishi 
bilan suvda ham quruqlikda yashovchilardan farq qiladi. 
To'shning ventral tomoniga sudralib yuruvchilar uchun xos 

---

www.ziyouz.com kutubxonasi 
bo'lgan “T” shaklli ingichka qoplag'ich suyak — 
to‘sh usti 
suyagi 
birikadi. Uning oldida ingichka qoplag'ich suyak — 
o‘mrov suyagi 
bo'lib, o'mrovning tashqi uchlari kurak suyak- 
lari bilan, ichki uchlari esa to'sh usti suyagining o'simtasi 
bilan birikadi. 
Ilonlarda yelka kamari reduksiyalangan, toshbaqalarda esa 
o'mrov va to'sh usti suyaklari 
qorin qalqoni 
tarkibiga kiradi. 
Chanoq kamari. 
Chanoq kamari o'rta chiziq bo'ylab tog'ay 
orqali birikadigan ikkita simmetrik palladan iborat. Har qaysi 
раЙа uchta: dorzal joylashgan