72-rasm. Echkemarning A — oldin gi va В - keyingi oyoqlari skeleti:
l-yelka suyagi, 2-tirsak suyagi, 3-bilak suyagi, 4- bilaguzuk suyaklari, 5-kafl suyaklari, 6-barmoq fa langalari, 7-interkarpal bo‘g‘imi, 8-son suyagi, 9-kat- ta boldir su-yagi, iO-kichik boldir suyagi, 11-tizza kosasi, 12-tovon suyaklari, 13-intertarzal bo‘g‘imi, 14-oyoq kafti suyaklari.
Topshiriqlar:
Echkemar, kaltakesak, ilon va toshbaqaning montaj qilingan ske- letini, ulaming asosiy qismlari, bosh skeleti, umurtqa pog‘onalari, oyoq vakamarlarining skeletini ko‘zdan kechirib, o'rganib chiqqach, kaltakesak, ilon hamda toshbaqalaming skeletlari aks ettirilgan jad- vallar asosida quyidagi rasmlami albomga chizib oling:
1. Kaltakesakning to‘liq skeleti;
2. Echkemar bosh skeletining ustki, ostki va yon tomonlardan ko‘rinishi;
3. Yelka kamari;
4. Chanoq kamari;
5. Oldingi va keyingi oyoqlar skeletlari.
14-mashg‘ulot. SUDRALIB YURUVCHILAR SINFIGA KIRUVCHI TANGACHALILAR VA TOSHBAQALAR TURKUMLARI VAKIL LARINI ANIQLASH
Kerakli materiallar va jihozlar: o'lkamiz faunasiga xos kaltakesak, ilon va toshbaqalaming total preparatlari (ho‘l va quruq materiallar), lupalar, preparoval ninalar, emal vanna- chalar, pinsetlar, skalpellar; sudralib yuruvchilaming xilma- xilligini aks ettirgan jadvallar.
Mashg'ulotning maqsadi: o‘lkamiz faunasiga xos va kafed- rada spirtda fiksirlangan holda saqlanayotgan sudralib yuruv chilar ayrim vakillarining sistematik holatini (turkum, oila, urug‘ va turlarini) aniqlagichlar asosida o'rganish.
Ishning mazmuni: terisi ustida shilimshiq modda yo‘q. Terisida epiteliy hosilalari (tangacha, qalqoncha, pat yoki jun) bo'ladi. Barmoqlarida odatda tirnoqlari bor. Tanasi shoxsi mon moddadan iborat qatlam, tangacha yoki qalqonlar bilan qoplangan.
Sudralib yuruvchilar (Re ptilia ) s infi
Sudralib yuruvchilar sinfi vakillari mezozoy erasida avj olib rivojlangan va hukmronlik qilgan.
Dastlabki quruqlikda yashagan bunday katta guruhga kiruv chi hayvonlaming ko'pchilik turlari qirilib ketgan. Hozirgi vaqtda sudralib yuruvchilar sinfiga '6000- 6500 ga yaqin tur kiradi va bu sinf quyidagi to‘rtta turkumga bo'linadi: 1. Xar- tumboshlilar (Rhynchocephalia); 2. Tangachalilar (Squama- ta); 3. Timsohlar (Crocodilia); 4. Toshbaqalar (Chelonia yoki Testudines).
Xartumboshlilar turkumiga 1 ta tur, tangachalilar turkumi ga 6400 ga yaqin, timsohlar turkumiga 22 ta tur va tosh baqalar turkumiga 230 ta tur kiradi.
Mustaqil davlatlar hamdo‘stligida sudralib yuruvchilar sin fining 130 dan ortiq turi, 0 ‘zbekistonda esa 58 ta turi uchrashi aniqlangan.
Quyida 0 ‘zbekistonda tarqalgan sudralib yuruvchilar sinfi ayrim turlarining sistematik holati aniqlagichlar asosida o‘rganilib tahlil qilinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |