Umurtqalilar

30-rasm. Suyakli baliqlar qon aylanish sistemasi sxemasi:
1-yurak b o ‘lm asi, 2-yurak qorinchasi, 3-aorta pi- yozchasi, 4 -qorin aortasi, 5 -olib keluvchi jabra ar­ teriyalari, 6 -olib ketuvchi jabra arteriyalari, 7-aorta ildizi, 8 -orqa aorta, 9 -uyqu arteriyasi, 1 0 - o ‘mrov arteriyasi, 11-dum venasi, 12-keyngi o ‘ng kardinal vena, 13-keyngi chap kardinal vena, 1 4 -buyrak qonqa sistem asi, 15-ichak osti venasi, 16-jigar qopqa siste­ m asi, 17 -kyuverov quyilishi, 18-jigar venasi, 19-
oldingi kardinal vena (venoz qonli tomirlar qora rangga bo ‘yalgan).


Jigar qopqa venasi ichakdan mustaqil boshlanadi. Bu vena jigarda kapillyarlarga boiinadi va shu kapillyarlar yana birlashib venoz sinusga quyiladigan jigar venasiga aylanadi. Tog'ayli baliqlarga xos juft suzgichlardan qon olib keluvchi yonbosh venalar suyakli baliqlarda boimaydi.
Baliqlarning yuragida hamma vaqt venoz qon boiadi. Qon aylanish doirasi bitta; bunda arterial qon venoz qon bilan aralashib ketmaydi. Qon aylanish doirasi ikki funksiyani ba­ jaradi: 1) organizmning barcha hujayralarini ovqat va kislorod bilan ta’minlaydi va 2) venoz qonni qaytadan tiklaydi. Bu quyidagicha amalga oshadi. Arteriyalar orqali yurakdan ve­ noz qon chiqib, jabralarga oqib boradi, qon jabralarda oksid- lanib arterial qonga aylanadi-da, arteriya qon tomirlari orqali butun gavdaga tarqaladi, keyin venoz qon boiib venalar orqa­ li yurakka keladi. Arterial va venoz qon ular tarkibidagi gaz­ ning sifatiga qarab aniqlanadi, natijada qonning nomi bilan qon tomirlarining nomlari hamma vaqt to'g'ri kelmaydi. Ma­ salan, qorin aortasi va olib keluvchi jabra arteriyalarida venoz qon boiadi, shuning uchun qonning tarkibiga qaramasdan, balki yurakdan chiquvchi qon tomirlari arteriya va unga ke­ luvchi qon tomirlari vena deb ataladi.
Markaziy nerv sistemasi. Suyakli baliqlarning bosh miyasi tog'ayli baliqlar­ ga nisbatan birmuncha sodda tuzilgan (31- rasm).