Umurtqalilar

Zog'ora baliqning tashqi ko'rinishi va ichki organlari tuzilishi bilan tanishib chiqqach, quyidagi rasmlarni albomga chizib oling:
1. Zog'ora baliqning tashqi tuzilishi;
2. Ichki organlarining umumiy joylashish sxemasi;
3. Jabraning ko'ndalang kesimi;
4. Qon aylanish sistemasining sxemasi;
5. Bosh miyasining tuzilishi.


7-mashg‘ulot.
SUYAKLI BALIQLAR SKELETI
O b ’e k tn in g s i s t e m a t ik h o la t i Tip. Xordalilar — Chordata
K enja tip. Umurtqalilar — Vertebrata yoki
B o sh s k e le tlila r — Craniata
B o 'l im . Jag‘og'izlilar — Gnathostomata
K a tta sin f. Baliqlar — Pisces
S in f. Suyakli baliqlar — Osteichthyes
K enja sinf. Shu’la qanotlilar - Actinopterygii K a tta tu rku m . Suyakdor baliqlar — Teleostei T urkum . Karpsimonlar — Cypriniformes
Vakil. Z o g ‘ora baliq — Cyprinus carpio L.

Kerakli materiallar va jihozlar: zog'ora baliqning tax- taga o'matilgan skeleti, zog'ora baliqning kartonga yopish- tirilgan skelet bo'laklari (tana va dum umurtqalari, ko'krak va qorin suzgich qanotlari skeletlari kamarlari bilan), bosh ske­ leti; preparoval ninalar, qo'l lupasi; suyakli baliqlar skeletlari aks ettirilgan rangli jadvallar.

Mashg'ulotning maqsadi: zog'ora baliq misolida suyak­ li baliqlar sinfi vakillarining skeletini o'rganish
Ishning mazmuni: suyakli baliqlar skeleti tog'ayli baliqlar skeletidan farq qilib, asosan suyaklardan tashkil topgan. Suyaklar kelib chiqishiga qarab tog'ay (xondral) suyaklar va teri, ya’ni qoplag'ich suyaklarga bo'linadi. Xondral suyaklar tog'ay to'qimasining sekin-asta suyak to'qimasiga almashishidan hosil bo'ladi. Qoplagich suyak chin terida hosil boiadi va tog'aylik davrini o'tamaydi.
Laboratoriya mashg'ulotida yaxshi pishirilgan baliq terisini ehtiyotlik bilan shilib olib, teri ostida joylashgan orqa va dum muskullarining tuzilishini ko'zdan kechiring. So'ngra skeleti­ ning asosiy boiimlari: kalla suyagi, umurtqa pog'onasi,
60


qovurg‘alari, suzgich qanotlari suyaklarining tuzilishi bilan tanishing. Umurtqa pog‘onasidagi tana va dum umurtqalari­ ning tuzilishini taqqoslab o'rganing (33-rasm).