Umumkasbiy fanlar bloki

5.5 Ta’limni jadallashtirish va faol, mustaqil, ijodiy tafakkurni tarkib toptirish

O’quvchilarni yoshlariga xos intellektual imkoniyatlari haqida an’anaviy tassavurlarni o’zgartirish, o’quvchilarni aqliy taraqqiyot rezrvlarini qidirib topish va oqilona foyalanish ta’limni jadallashuviga olib keladi. Ta’lim jarayonida o’quvchilarda aktiv, mustaqil, ijodiy tafakkur, mustaqil bilish faoliyatiga, mustaqil bilim egallashga, maktabdan keyin mustaqil ma’lumot olishga oid qobiliyatlarni tarkib toptirish muhim ahamiyatga ega.

Kichik yoshdagi o’quvchilar uchun L.V. Zankov ta’limni jadallashtirish tizimini ishlab chiqdi. Bu tizim quyidagi prinstiplarga asos qilib olingan: 1) ta’limni yuqori darajadagi qiyinchilik asosida qurish. Ana shunday ta’lim, jiddiy aqliy ish olib borish uchun oziq berishi hamda o’quvchilarni tez va jadal ravishda rivojlanishiga ko’maklashuv mumkin; 2) materialni tez sur’at bilan o’tish; ta’limni bilishga taalluqli tomonining, nazariy bilimlar salmog’ini keskin tarzda oshirish. Materialni egallashga olib boradigan yo’l- olingan ma’lumotlarni uzviy o’zaro bog’liq holda, o’qituvchining savollariga mustaqil ravishda javob izlash, o’z-o’zini nazorat qilish va o’z-o’zini tekshirish yordamida chuqur anglab olishdir. Ta’lim muayyan mazmunga ega bo’lgan va maxsus tashkil etilgan taqdirda kichik yoshdagi o’quvchilarda mavhumlashtirish va fikr yuritishning o’ylanganidan ham ancha yuqoriroq darajada tarkip topishi mumkin ekan.

Ta’limning asosi-o’qituvchining o’quvchilarga etkazadigan mo’l-ko’l ma’lumotini esda olib qolish emas, balki bu axborotni olish jarayonida o’quvchilarning o’zlari faol ishtirok etishi, ularning mustaqil fikr yuritishini, mustaqil bilim olish qobiliyatini, o’z-o’zini ma’lumotini oshirish qobiliyati sekin-asta shakllantirib borishdan iborat bo’lishi kerak.

O’quvchilarning bilish faolligini oshirish uchun taqqoslash katta ahamiyatga ega. Bu umumlashtiruvchi tafakkur uchun katta samaraga ega. Shu sabbabli “farqni top” tipidagi topshiriqlar keng qo’llanilishi lozim.